Tekst Remco van Tooren
Foto Marco Slot

Remco van Tooren

In SSR magazine afwisselend een column van onze leden van het College van Bestuur. In dit nummer vertelt Remco van Tooren, conrector bij SSR, over goede voorbeelden als instrument om iets aan of af te leren.

We maken in het onderwijs veel gebruik van voorbeelden. Dat is begrijpelijk, want het is een krachtig instrument om iets te leren.

Velen kennen het voorbeeld van de acteur die in een wachtkamer telkens gaat staan als er een nieuw iemand binnenkomt. Het duurt niet lang voordat dit gedrag door iedereen is overgenomen en het is al snel een vast ritueel dat ook nog wordt uitgevoerd als de acteur al lang vertrokken is.

Maar kan je ook dingen áfleren met een voorbeeld, of doet het tonen van een slecht voorbeeld soms ook goed volgen? Zelfs als het de bedoeling is om te laten zien hoe je niet moet handelen? Het SIRE filmpje waarin mensen in een straat elkaar uiterst onfatsoenlijk te woord staan en ruzie maken, is daar een voorbeeld van. Er werd gedrag vertoont dat blijkbaar vaak voorkomt en dus niet afwijkend is. Dat maakt het ‘gewoon’ en zo versterkt het zelfs de sociale norm dat het normaal is om op deze manier met elkaar om te gaan.

Een ander treffend voorbeeld komt uit een Amerikaanse natuurpark waar een bijzondere vorm van versteend hout wordt gevonden. Veel bezoekers aan dit park nemen een klein stukje van dit versteende hout mee naar huis als souvenir. Opgeteld gaan daardoor tonnen van dit zeldzame natuurproduct verloren. Verbodsborden en boetes hadden geen merkbaar succes. Dus toonde men bij de ingang een hoge berg met door spijtoptanten teruggebracht versteend hout; ‘Kijk, het gaat echt om heel veel stukjes en zie eens hoeveel mensen er spijt van hebben!’ De boodschap die de bezoekers lazen was echter: zie je wel dat iedereen het doet.

Maar hoe kun je dan wél gebruik maken van voorbeelden om iets af te leren? Kun je mensen weerhouden van ongewenst gedrag door de mogelijk pijnlijke gevolgen van dat gedrag te tonen? We zijn immers gericht op het zoeken naar een geluksgevoel en het vermijden van pijn. In dit verband zijn de anti-rook campagnes illustratief. Maar de meest gruwelijke plaatjes van totaal verkoolde longen blijken maar in zeer beperkte mate tot stoppen te leiden.

Een goed voorbeeld vinden is dus nog niet zo eenvoudig en voor een opleidingsinstituut als SSR is dit een voortdurende uitdaging. Zoals je elders in dit magazine kunt lezen, zijn we altijd op zoek naar nieuwe docenten en opleiders die als voorbeeld willen dienen bij het opleiden van collega’s uit de rechterlijke organisatie. Interesse? Neem contact met ons op via onze website en laat iedereen het weten; goed voorbeeld doet immers goed volgen!

Remco van Tooren