Het programma Agrarisch en groen richt zich op de risico’s* onderbetaling, illegale tewerkstelling, overschrijding arbeids- en/of rusttijden en het niet naleven van de Waadi en de WagwEU. Met betrekking tot onveilig werk gaat het om een onveilige werkomgeving (valgevaar, aanrijdgevaar, explosie of brand) en werken met (onveilige) machines. Op het terrein van ongezond werk richt het programma zich op fysieke overbelasting (repeterend werk) en op risico’s van blootstelling aan sectorspecifieke gevaarlijke stoffen. Daarnaast is er aandacht voor PSA en Arbozorg en zal het programma relevante meldingen en klachten op het terrein van gezond, veilig en eerlijk werk oppakken.
Uit Jaarplan 2019
In deze sector zijn 85.420 bedrijven actief met bijna 114.000 werknemers die voor ruim 16.000 werkgevers werken.
Beoogd Maatschappelijk effect
Het bevorderen van eerlijk, veilig en gezond werken in een sociaal vitale, agrarische en groene sector.
Beoogd resultaat in 2019
- In de deelsectoren glastuinbouw en open teelten is het handhavingspercentage, voor de wetten Wav, WML, Waadi, WagwEU en ATW, bij gerichte inspecties minstens 50 procent en tijdens herinspectie lager dan 50 procent.
- Aandacht voor eerlijke beloning en acceptabele werk- en rusttijden is met behulp van een communicatiecampagne (bijvoorbeeld via social media) gestimuleerd.
Aanpak in 2019
Met inspecties en herinspecties wordt gezorgd dat werkgevers binnen wettelijke grenzen opereren. In 2019 focust het programma hierbij op eerlijk werk. Risicogericht wordt in de glastuinbouw en in specifieke deelsectoren (zacht en houtig fruit, grootfruit) van de ‘open teelten’ geïnspecteerd op arbeidsmarktfraude. Er wordt in communicatieve zin aandacht besteed aan veel voorkomende of ernstige ongevallen, om de arbeidsveiligheid in de sector op een hoger niveau te krijgen.
De Inspectie gaat onderzoek doen naar de motieven van Midden- en Oost-Europese werknemers om al dan niet mee te werken aan inspectieonderzoek, en naar hun bereidheid om misstanden bij de Inspectie te melden. Bij alle activiteiten wordt, waar mogelijk en wenselijk, samengewerkt met relevante stakeholders.
Samenwerking in 2019
Sociale partners in de glastuinbouw hebben belang bij een goed, feitelijk kloppend imago van een economisch en sociaal vitale sector waar het aantrekkelijk werken is. Wat betreft veiligheid en gezondheid, ontwikkelt de Inspectie - in afstemming en samenwerking met kennisinstituut Stigas en sociale partners - communicatieproducten om het veiligheidsbewustzijn en -gedrag bij werkgevers en zelfstandige ondernemers te bevorderen. Goede praktijken worden - waar mogelijk in samenwerking met stakeholders (ondermeer LTO-Nederland) - uitgedragen. De Inspectie zet de samenwerking met de NVWA en regionale en lokale samenwerkingsverbanden voort en/of intensiveert deze.
Werken in de agrarische sector gaat te vaak mis
Vorig jaar werden 93 werknemers in de agrarische sector slachtoffer van een ernstig arbeidsongeval. Ook overtraden bedrijven regelmatig de regels over arbeidstijden, het minimumloon en vakantiegeld. Dat blijkt uit de balans die de Inspectie SZW over de agrarische sector in 2017 heeft opgemaakt. De Inspectie blijft de komende jaren dan ook stevig toezien op veilig, gezond en eerlijk werk. Ook werkt de Inspectie SZW samen met ondernemers en werknemers aan het verminderen van de arbeidsrisico’s.
In 2017 hebben zo’n 200 bedrijven een inspecteur over de vloer gekregen die controleerde of de arbo-regels worden nageleefd. De Inspectie SZW komt daar waar de hoogste risico’s zijn en waar het meeste effect bereikt kan worden. Daarom was er speciale aandacht voor de loonwerkbedrijven, paddenstoelenteelt en pluimveebedrijven. Alleen al bij de loonwerkbedrijven constateerde de inspecteurs 336 overtredingen. Die gingen vooral over de machineveiligheid. Vaak worden bewegende onderdelen niet afgeschermd waardoor werknemers door de machine gegrepen kunnen worden.
In de paddenstoelenteelt is bij meer dan tweederde van de bedrijven opgetreden. Bij vrijwel al de geïnspecteerde bedrijven lopen de werknemers gezondheidsrisico’s door fysieke overbelasting. In pluimveebedrijven is er gevaar voor medewerkers door blootstelling aan agrarisch stof en onveilige machines of heftrucks. De Inspectie SZW ziet dat verbetering begint bij ondernemers en werknemers die zich bewust worden van de risico’s en hier adequaat op reageren. In de agrarische sector zijn zij verenigd in kennisinstituut Stigas en hebben zij de campagne ‘Nul ongevallen in 2020’ gestart. Ook de Inspectie SZW is hierbij betrokken.
Ook het controleren op eerlijk werk had prioriteit in 2017. Mede op basis van meldingen heeft de Inspectie SZW vorig jaar tientallen bedrijven bezocht om hierop specifiek te inspecteren. Een groot deel van de inspecties is verricht in de glastuinbouw bij bedrijven die uit risicoanalyses naar voren kwamen. Tweederde van de geïnspecteerde telers had de boel niet op orde.
De Inspectie constateerde 102 overtredingen die meestal over arbeidstijden of onderbetaling gingen. In deze gevallen deelt de Inspectie SZW boetes en waarschuwingen uit. Ook werkt de Inspectie SZW samen met brancheorganisaties en vakbonden om verbeteringen te bereiken. Door kennis en kunde te bundelen kan de veiligheid en gezondheid worden vergroot en kunnen misstanden worden aangepakt.
*De risico's die in dit jaarplan bij programma's worden benoemd zijn afkomstig uit de inspectiebrede risicoanalyse en omgevingsanalyse en bronnen als de Staat van eerlijk werk en de Staat van ernstige arbeidsongevallen, evenals uit jaarverslagen van de Inspectie SZW over de jaren 2015 - 2017.
