Het programma Certificatie en markttoezicht richt zich op het (dis)functioneren van wettelijk verplichte certificatiestelsels SZW en het CE-stelsel, waardoor het gewenste resultaat – gezond en veilig werken – niet behaald wordt: valse certificatie / valsheid in geschrifte, stelselrisico’s zoals het disfunctioneren van partijen binnen wettelijk verplichte certificatiestelsels, niet-naleving van Europese productrichtlijnen door marktdeelnemers en ‘grijze markt’, oftewel handel via distributiekanalen die weliswaar legaal zijn, maar ook onofficieel, ongeautoriseerd of niet zo door de fabrikant bedoeld. Daarnaast richt het programma zich op het risico van onterecht vertrouwen van eindgebruikers in de certificatie van producten, processen en personen, en daarmee op het risico van verlies van vertrouwen in de overheid.

Het programma richt zich op de volgende thema’s/(sub)sectoren: asbest, arbozorg, explosieve stoffen, duikarbeid en kraanmachinisten, producten gebruik, producten nieuwbouw (zelfcertificering of CBI-certificering), machines, persoonlijke beschermingsmiddelen, liften, drukvaten, drukapparatuur, explosieveilig materieel (ATEX) en containers.

Uit Jaarplan 2019

Wat betreft het markttoezicht op producten heeft de Europese Commissie geconcludeerd dat er te grote verschillen zijn in bevoegdheden en handhavingsmogelijkheden tussen lidstaten. Bovendien concludeerde de Commissie dat toezichthouders elkaars gegevens te weinig benutten, dat ze soms te weinig mensen en middelen hebben, dat ze moeite hebben met toezicht op internetverkoop94 , en dat de buitengrenscontrole en de samenwerking tussen toezichthouders en douanes tekortschieten. De Commissie heeft een concept verordening markttoezicht gepubliceerd om meer harmonisatie in de handhaving te creëren. Vaststelling en implementatie zijn de komende jaren aan de orde.

Beoogd maatschappelijk effect

Certificatiestelsels en CE-markering functioneren zodanig dat veilige en gezonde producten en processen door private actoren zijn geborgd. Gelet op de daaruit voortkomende verantwoordelijkheid voor gezond en veilig werk kunnen gebruikers en werkgevers vertrouwen op een wettelijk certificaat, persoonsregister of CE-markering. Schijnveiligheid moet worden voorkomen en fraude met certificaten moet worden aangepakt.

Door het combineren van de programma’s Certificatie en Markttoezicht verschuift het accent van het ontwikkelen van een methodiek voor stelseltoezicht naar het toepassen van een methodiek van stelseltoezicht op wettelijk verplichte vormen van certificatie. Naast het weren van non-conforme producten op de markt, komt er meer preventief toezicht door - naar voorbeeld van de NVWA – de introductie van systeeminspecties bij fabrikanten.

Beoogd resultaat in 2019

  • Naar aanleiding van eerder markttoezicht en meldingen over productveiligheid worden in 2019 in Nederland alle bowlingbanen, buisrailwagens, pluklorries en verreikers in combinatie met personenwerkbakken in conformiteit gebracht met de daarvoor wettelijke voorschriften.
  • De Inspectie heeft inzicht verkregen in de stelselrisico’s van onder meer het stelsel Gasdeskundige tankschepen, kerndeskundigen Arbozorg, duikarbeid en hijs- en hefwerktuigen.
  • Op het asbestcertificatiestelsel95 , het CE-stelsel en duikarbeid (voorlichting) heeft de Inspectie stelselinterventies uitgevoerd. En met betrekking tot het stelsel voor het opsporen van conventionele explosieven heeft de Inspectie verbetervoorstellen geformuleerd.

Toezicht en zonodig handhaving vinden plaats naar aanleiding van meldingen over liften, duikarbeid en productveiligheid. Signalen over fraude met certificaten worden doorgegeven aan de directie Opsporing en - als het OM daartoe besluit - strafrechtelijk onderzocht.

Aanpak in 2019

De Inspectie houdt stelseltoezicht en stimuleert doeltreffend en doelmatig functioneren door de actoren binnen wettelijke certificatiestelsels. De Inspectie houdt nalevingstoezicht op certificaathouders en conformiteitsbeoordelingsinstanties (CBI’s), en op fabrikanten en importeurs die CE-gemarkeerde producten op de Europese markt brengen. De resultaten worden bereikt door te werken via drie pijlers:

  1. transparantie over stelselrisico’s;
  2. stelselinterventies gericht op zwakke schakels; en
  3. handhaving, opsporing en nalevingscommunicatie.

Per stelsel zijn of worden de risico’s geïnventariseerd en/of geactualiseerd. Op grond van risico’s worden interventies gedaan, gericht op de zwakke schakels in het stelsel en op het stimuleren van actoren om hun rol in het stelsel goed op te pakken. Signalen over fraude worden onderzocht en waar nodig bestuursrechtelijk of strafrechtelijk aangepakt. Naleving van wetgeving door certificatiehouders en conformiteitsbeoordelingsinstanties (CBI’s) wordt gemonitord en gehandhaafd en met nalevingscommunicatie ondersteund. Meldingen over CBI’s worden onderzocht.

Samenwerking in 2019

Nationaal wordt in het kader van markttoezicht op het CE-stelsel voor producten samengewerkt met de andere markttoezichthouders op producten in het Alliantie-overleg, onder voorzitterschap van de NVWA. Binnen de Inspectieraad doet de Inspectie SZW mee aan de zogenoemde doe-coalitie certificatie.

Europees doet de Inspectie mee aan vijf Europese Advisory Committees, waarin interpretatie van productrichtlijnen en afstemming over toezicht op de Europese markt aan de orde zijn. Het Alliantie-overleg is ook de plaats van overleg voor de doe-coalitie Markttoezicht van de Inspectieraad. Dit overleg heeft als doel om gezamenlijk te werken aan de verbetering van het stelsel, zoals dat door de Algemene Rekenkamer (ARK) is voorgesteld:

  • versterking van de rol van de eindgebruiker;
  • versterking van internationale samenwerking; en
  • analyse en gebruik van (onder meer Europese) data.

94European Commission, Goods Package; reinforcing trust in the single market, Brussels December 2017.

95Bij asbest gaat het concreet om: verbetering afhandeling bezwaarschriften, verbetering informatie-uitwisseling via informatieprotocollen, verbetering kwaliteit asbestinventarisatierapporten. Bij het CE-stelsel gaat het om: grenscontroles in samenwerking met de douane, versteviging rol eindgebruiker, duikarbeid (voorlichting).