Uit de Inspectiebrede risicoanalyse komen PSA en discriminatie op de werkvloer als substantiële risico’s naar voren. Op de precieze aard en omvang van het risico op discriminatie bij werving en selectie heeft de Inspectie SZW nog weinig expertise en kennis opgebouwd. Daaraan wordt nu gewerkt. Bovendien bestaat bij werkgevers nog veel onwetendheid over de aard, oorzaak en impact van onbewuste vooroordelen en stereotypering op PSA en arbeids(markt)discriminatie.

Het risico op PSA en discriminatie op de werkvloer doet zich in meer of minder mate voor bij nagenoeg alle bedrijven. Daarom is er gekozen voor een aanpak in een themaprogramma. Daarbij is deze aanpak risicogericht opgezet (selecteren van sectoren en organisaties binnen sectoren) met daarbinnen aandacht voor de duurzame inzetbaarheid van werknemers in de verschillende fasen van hun loopbaan.

Onder jongeren is een stijgende lijn te zien in uitval als gevolg van PSA. Young professionals, ofwel de starters op de arbeidsmarkt, zijn gevoelig voor werkdruk en werkstress, alsook voor discriminatie op afkomst in het wervingsproces.

Een volgende doelgroep bestaat uit jonge mensen die de zorg voor hun (te stichten) gezin willen combineren met hun carrière. Bij deze doelgroep bestaat ook het risico op zwangerschapsdiscriminatie: zwangere vrouwen en vrouwen met een zwangerschapswens hebben een kwetsbare positie bij het vinden van werk en contractverlenging.73

De 50-plussers zijn een doelgroep die eveneens werk combineert met zorgtaken (mantelzorg). De overheid vraagt van mensen om langer te werken, meer te zorgen en meer te leren. Qua tijdsbesteding en belasting zijn er echter wel grenzen aan de optelsom van deze activiteiten. Het verlenen van mantelzorg door werkenden vertoont bijvoorbeeld een samenhang met meer ‘combinatiedruk’ en een hoger ziekteverzuim.74  Met name deze groep is vatbaar voor leeftijdsdiscriminatie bij werving en selectie.75  De groep oudere werknemers (64-plus) is eveneens kwetsbaar, in het bijzonder voor leeftijdsdiscriminatie bij werving en selectie.76

Het programma wil PSA en discriminatie op de werkvloer terugdringen en discriminatie tijdens het wervings- en selectieproces aanpakken, ter bevordering van een inclusieve arbeidsmarkt met gelijke kansen voor iedereen.77  Om dat effect te bereiken heeft het programma de volgende doelstellingen geformuleerd:

  1. Werkgevers hebben meer aandacht voor PSA, waardoor zij de blootstelling van werknemers aan ongewenste omgangsvormen, agressie en geweld en werkdruk verminderen, de uitval door PSA terugdringen en een snellere terugkeer van uitgevallen werknemers realiseren.
  2. Werkgevers en de door hen ingeschakelde derden gaan discriminatie op de werkplek en in hun wervings- en selectieproces tegen, waardoor zij voor gelijke kansen voor hun (aanstaande) werknemers zorgen.
  3. Belanghebbende organisaties met een rol bij de thema’s PSA en arbeids(markt)discriminatie ondernemen activiteiten richting hun achterban, waardoor zij beter in staat zijn om hun rol en verantwoordelijkheden bij deze thema’s waar te maken.

Het programma heeft een centrale rol in het ontwikkelen van een passende aanpak, ten gunste van de sectorprogramma’s die deze aanpak implementeren. In een effectieve interventiemix is er, naast reguliere handhaving, ruimte voor andersoortige gedragsbeïnvloeding, zoals communicatie en het activeren van stakeholders.

De Inspectie heeft zoals gezegd op dit moment nog geen wettelijke taak op het gebied van wervings- en selectieprocedures.

73Hoofdlijnenbrief Actieplan Arbeidsmarktdiscriminatie 2018-2021, 19 juni 2018.

74Sociaal Cultureel Planbureau, Aanbod van arbeid - Werken, zorgen en leren op een flexibele arbeidsmarkt, 2016.

75VU, Leeftijdsdiscriminatie in vacatureteksten. Een geautomatiseerde inhoudsanalyse naar verboden leeftijd-gerelateerd taalgebruik in vacatureteksten, 2018.

76VU, Leeftijdsdiscriminatie in vacatureteksten. Een geautomatiseerde inhoudsanalyse naar verboden leeftijd-gerelateerd taalgebruik in vacatureteksten, 2018.

77En ter uitvoering van de wettelijke taak van de Inspectie o.b.v. artikel 21 van de Wet Gelijke Behandeling mannen en vrouwen (WGB), vallend onder de gelijkebehandelingswetgeving.