Foto Anna van Kooij
‘Ik heb intens genoten van de theatervoorstelling’, zegt Ineke Krahe. Sinds ze volledig blind is, zijn de culturele uitjes vooral voor het gezellige samenzijn. Komt het Zien! bracht daar verandering in. Dankzij de live audiodescriptie kon ze het visuele theaterspektakel ROBOT van Vis à Vis werkelijk beleven.
Het avondje uit begint volgens Ineke thuis al. Voorafgaand aan de voorstelling ontvangen blinden en slechtzienden informatie over onder meer de verhaallijn, het decor, de namen van de personages. Als Word- én als audiobestand. Zo kunnen ze zich al een beeld vormen van ROBOT. ‘De voorpret is een wezenlijk onderdeel van de totale beleving’, licht Arlette Hanson toe. Ze is initiatiefnemer en organisator van stichting Komt het Zien!, die theater mogelijk maakt voor slechtziende en blinde mensen. ‘Vervolgens nodigen we deze groep theaterbezoekers uit om op de dag van de voorstelling een uur eerder te komen, een zogenoemde meet & feel. Ze krijgen een rondleiding over het podium waar ze kennismaken met de acteurs en het decor, de kostuums en de attributen mogen voelen.’
‘Doordat ik deze voorwerpen kon aanraken, kon ik me er een voorstelling van maken’
Verrassing en humor
In het geval van ROBOT: robotpakken, een vliegmachine, een hijskraan, een tuin met planten. ‘Doordat ik deze voorwerpen kon aanraken, kon ik me er een voorstelling van maken’, vertelt Ineke. ‘Dat was fijn.’ De bulldozer was opzettelijk geen onderdeel van de meet & feel. Arlette: ‘Dat ding komt ineens het podium op bulderen wat een verrassingseffect geeft. Het blijft natuurlijk spektakeltheater dus we willen voor deze doelgroep ook de elementen van verrassing en humor intact laten. Wel waarschuwen we mensen van tevoren als er harde knallen in voorkomen. Een blindengeleidehond kan daarop aanslaan.’
Blindentolk live aanwezig
Bij de aanvang van de voorstelling kreeg Ineke een koptelefoon. ‘Een slechte koptelefoon die alle omgevingsgeluiden doorlaat, dus voor dit doeleinde juist een goede koptelefoon’, zegt Arlette lachend. ‘Die is aangesloten op de microfoon van de blindentolk die live aanwezig is bij de voorstelling. De blindentolk beschrijft aanvullend wat er op het podium gebeurt, welke gebaren of bewegingen iemand maakt en welke visuele aspecten te zien zijn.’ Bij ROBOT waren er zelfs twee blindentolken aanwezig, want er valt veel in te zien.
Bezoekers die slecht ter been zijn of in een rolstoel zitten, krijgen begeleiding naar hun plek. ‘We vinden het belangrijk dat theater voor iedereen toegankelijk is’
Theater voor iedereen toegankelijk
De voorstelling is een productie van het theatergezelschap Vis à Vis, dat al 29 jaar spektakeltheater maakt over maatschappelijke thema’s. Geen zware stukken maar met humor en een knipoog. ROBOT is een science fiction comedy over het gebruik van kunstmatige intelligentie in de zorg. ‘Er is weinig gesproken tekst’, zegt Mascha Selhorst, hoofd commerciële zaken bij Vis à Vis. ‘Daardoor is deze voorstelling bij uitstek geschikt voor mensen met een auditieve beperking. En dankzij de samenwerking met Komt het Zien! ook voor mensen met een visuele beperking.’
Voor de openluchtvoorstellingen, waaronder ROBOT, heeft Vis à Vis een vaste speellocatie bij het Almeerderstrand. Het terrein is ruig. Bezoekers die slecht ter been zijn of in een rolstoel zitten, krijgen begeleiding naar hun plek. ‘We vinden het belangrijk dat theater voor iedereen toegankelijk is.’
Cultuurdeelname bevorderen
Dat is in lijn met de beleidslijn van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap voor de komende jaren. In de woorden van minister Ingrid van Engelshoven: ‘Ik gun het iedereen om van de rijkdom van cultuur te genieten. Ook mensen die daar uit zichzelf niet toe komen.’ Om mensen een zetje te geven, heeft ze het nieuwe, landelijke programma Cultuurparticipatie opgezet met als doel de cultuurdeelname van zoveel mogelijk verschillende groepen te bevorderen. Ongeacht leeftijd, geslacht, beperking of opleiding.
‘We werken met vier vaste blindentolken die ook acteer- en/of theaterervaring hebben’
Hetzelfde ervaren als ieder ander
Dat is ook een van de grondbeginselen van Komt het Zien!. ‘Een klas van een blindenschool wilde naar een van mijn circustheatervoorstellingen komen’, vertelt Arlette. ‘Toen ben ik gaan nadenken hoe ik dat kon vormgeven. Nu, vijf jaar verder, bieden we onze service aan bij de grote musicals maar ook bij bijvoorbeeld het Scapino ballet.’
Enkele jaren geleden zocht Komt het Zien! contact met Vis à Vis. De eerste vruchten van hun samenwerking werden geplukt bij het waterspektakel MARE en nu bij ROBOT. Mascha: ‘Deze service sluit precies aan bij wat mensen met een beperking willen, namelijk hetzelfde ervaren als ieder ander.’
Intonatie en andere stemtechnieken
Idealiter is de audiobeschrijving zozeer onderdeel van een voorstelling dat de bezoeker als het ware vergeet dat hij niets ziet. De timing daarbij luistert nauw. Arlette: ‘We werken met vier vaste blindentolken die ook acteer- en/of theaterervaring hebben. Elke voorstelling vraagt een grondige voorbereiding. ROBOT heeft veel visuele aspecten. Die brengen ze met intonatie en andere stemtechnieken op een spannende en grappige manier over.’
‘De audiovertellingen en de voorstelling op het podium vloeiden naadloos ineen tot één verhaal’
Volgend jaar weer
Voor Vis à Vis is een avond geslaagd als mensen erover napraten. Bij het kampvuur, tussen de kunstobjecten op de zitjes of aan de bar tussen de lichtjes. En als iedereen van de avond heeft kunnen genieten. Mascha: ‘Een mooie reactie kwam van een mevrouw van 78 met een slechte rug die dacht dat dit haar laatste keer was. We hebben haar en haar vriendin een comfortabele stoel gegeven, ze zaten riant vooraan. “Volgend jaar kom ik weer,” mailde ze me, “ik weet nu dat jullie dat voor mij mogelijk maken.”’
