Foto Leo Helder
Met haar linkerhand glijdt de 9-jarige Janita door de Berkenplas. Haar ogen stralen. Als niet veel later ook haar voeten het water bereiken, schatert ze het uit van plezier. Moeder Tjitske geniet zichtbaar mee. ‘Fantastisch dat we dit als gezin samen kunnen beleven. Ze hoort er helemaal bij.’
Janita is sinds haar geboorte meervoudig beperkt en daardoor rolstoelafhankelijk. Haar ouders nemen haar zoveel mogelijk mee de natuur in, want daarvan geniet ze het meest. Zeker nu dat ook op tien minuten afstand van haar huis op Schiermonnikoog kan.
Wandeling langs plas
Boswachter Cynthia Borras kent het gezin. ‘Het eiland heeft maar 950 bewoners, wat dat betreft is het een klein dorp. Iedereen kent Janita en heeft een woordje of glimlach voor haar. Het is een lief kind dat veel lacht en graag mensen aankijkt. Fijn dat ze nu ook bij het water van de Berkenplas kan komen’, vertelt ze.
Tot twee jaar geleden eindigde het Schelpenpad bij de fietsenstalling en kwamen mensen met een rollator of rolstoel moeilijk verder. Nu kan iedereen via een platform van betonnen platen het water in, of langs een aangelegd schelpenpad aan de rand van de plas wandelen. Binnenkort komt er nog een rolstoel met brede banden bij de Berkenplas. Verder staat op onze website dat de route geschikt is voor mensen met een beperking en welke faciliteiten toegankelijk zijn.’

Andere verschoningsplek
‘We komen hier nu iedere twee weken, in de zomer iets vaker’, vertelt moeder Tjitske als Janita en zij weer op het strand staan. ‘Janita moest vroeger bij ons blijven, als haar broertjes bij het strand speelden. Door de aanpassing kan zij mee het water in. Geweldig dat dit dankzij Natuurmonumenten nu mogelijk is. En dat er straks ook elders in ons land zulke toegankelijke natuurplekken zijn.
Er is ook een invalideparkeerplaats voor onze rolstoelbus en we hebben dankzij de gemeente een bakfiets, zodat we met Janita naar het strand kunnen fietsen. Eigenlijk heb ik nog één wens: het invalidetoilet is voor onze dochter niet erg praktisch, omdat er geen ruimte is om haar daar te verschonen. Een soort stretcher of grotere tafel voor een wat groter kind zou helemaal fantastisch zijn.’ Natuurmonumenten gaat hiervoor zorgen.
‘We willen graag de natuur voor iedereen toegankelijk maken, vooral voor kinderen als Janita’
Aanpassen van waterspeelplaatsen
Directeur Natuurmonumenten Marc van den Tweel geniet er enorm van dat Janita en andere kinderen met wat aanpassingen in de natuur kunnen spelen. ‘We willen graag de natuur voor iedereen toegankelijk maken, waarbij iedereen met een beperking, onbeperkt van de natuur kan genieten. Daarvoor maken we routes, faciliteiten en informatie toegankelijk. Ook ontwikkelen we tien speelnatuurplekken waar kinderen met en zonder een beperking samen kunnen spelen. Ik heb bij de opening van zo’n aangepaste speelplaats op Tiengemeten gezien hoe kinderen als Janita door een andere opgang in modder of water kunnen spelen. Het klinkt simpel, maar betekent zo veel. De blijdschap op die gezichtjes toen dat voor de eerste keer kon, vergeet ik nooit meer en motiveert ons om hiermee door te gaan.’
40 toegankelijke routes
In 2019 en 2020 worden in totaal 40 routes toegankelijk gemaakt voor mensen met een beperking en 10 speelnatuurplekken. Het project is mogelijk door sponsoring van de Nationale Postcode Loterij en nauwe samenwerking met onder meer het Gehandicapte Kind. De routes liggen verspreid over het hele land. Van Schiermonnikoog tot Maastricht. En van Tiengemeten tot Groningen. 27 staan er al online, de rest volgt.
‘We beginnen met een schouw’, vertelt Jolanda Ritter, projectleider Natuur toegankelijk voor iedereen bij Natuurmonumenten. ‘Dat doet de boswachter samen met de stichting Groen en Handicap en ervaringsdeskundigen. Door ervaringsdeskundigen, ook kinderen, mee te laten kijken, vallen de schellen van de ogen. Of om het in de woorden van Johan Cruijff te zeggen: Je snapt het pas als je het ziet. Een voorbeeld: wij denken al snel dat een pad met keitjes wel kan. Maar als je ziet hoeveel moeite iemand in een rolstoel heeft om daarover heen te komen, besef je pas dat dat anders moet. En als een ander pad langs een waterplas niet kan, is een toegankelijke excursieboot een optie.’
‘Als je ziet hoeveel moeite iemand in een rolstoel heeft om over een pad met keien te komen, besef je pas dat dat anders moet’
Hekje bij wildrooster
‘Hetzelfde geldt voor een wildrooster. Daar zakt iemand met een rolstoel dus echt doorheen. Daarom plaatsen we nu altijd een hekje naast een wildrooster, zodat iemand met een rolstoel daar doorheen kan. We kwamen er echter al snel achter dat dit ook niet ideaal is, omdat deze hekken vanwege het vee maar naar één kant opendraaien. Meestal hebben we daar een oplossing voor, maar nog niet overal. We blijven zoeken naar oplossingen, want we willen dat echt iedereen onbeperkt op eigen houtje de natuur in kan. Kortom, we kijken met andere ogen naar natuurgebieden en maken keuzes. Niet alles kan, maar dankzij de sponsoring kunnen we wel veel zaken realiseren.’
Symposium 'Onbeperkt Genieten'
Na aanpassing volgt nog een kwaliteitscheck. Jolanda: ‘Is echt overal aan gedacht? Is naast een bank een opstelplaats voor rolstoelgebruikers? Staat op de site dat de route rolstoeltoegankelijk is? We zijn door dit project echt anders gaan denken en hebben enorm veel geleerd. We delen die kennis over toegankelijkheid ook graag. Dat doen we op 16 oktober vanaf 10.00 uur tijdens het symposium 'Onbeperkt Genieten' in het bezoekerscentrum in Oisterwijk met Lucille Werner als dagvoorzitter. We hopen beleidsmakers, zorgprofessionals en collega-organisaties op deze dag te inspireren en met elkaar in contact te brengen om deze belangrijke opdracht voort te zetten. Geïnteresseerden kunnen contact opnemen via onbeperktgenieten@natuurmonumenten.nl.’
Meer weten? Kijk op www.nm.nl/onbeperktgenieten voor de toegankelijke routes en speelplaatsen in ons land. Ook vind je hier alle activiteiten tijdens de Week van de Toegankelijkheid.