IenW wil dat iedereen op een gelijke manier gebruik kan maken van zijn informatie en dienstverlening. Daarom streven we naar inclusieve communicatie. Dat betekent dat wat je schrijft, begrijpelijk moet zijn voor diegenen die jouw tekst lezen. Een eenvoudige tekst leest prettiger en overtuigt vaak beter dan een complexe tekst met jargon. Gek genoeg is het schrijven een eenvoudige tekst die voor iedereen toegankelijk is, lastiger dan je denkt.
Inclusief, toegankelijk en begrijpbaar communiceren
Tips die een tekst makkelijker leesbaar maken:
- Ken je doelgroep. Verplaats je in de doelgroep om te weten welke taal het meest passend is. Onderbouw je tekst met concrete voorbeelden uit de praktijk.
- Schrijf teksten op een eenvoudig taalniveau. Maar blijf weg van neerbuigende of kinderachtige taal.
- Geef alleen informatie die nodig is. Bedenk wat echt belangrijk is voor de lezer op dit moment.
- Orden de informatie in een logische volgorde. Zet het belangrijkste bovenaan en herhaal belangrijke informatie.
- Voorkom moeilijke woorden of woorden die weinig gebruikt worden. Gebruik geen vaktaal. Moet je toch een moeilijk begrip gebruiken? Leg het woord dan uit in de tekst.
- Kies voor korte tussenkoppen van maximaal 3 woorden en maak korte zinnen.
- Zorg ervoor dat de teksten niet met een te klein of een onduidelijk lettertype zijn geschreven.
- Vermijd onderstrepen, cursieve tekst en hoofdletters.
- Gebruik woorden die je ook in een dagelijks gesprek gebruikt. Wel: maar, want, als. Niet: daarentegen, immers, indien.
- Voorkom uitdrukkingen, spreekwoorden en figuurlijke manieren van spreken. Wel: Ze is heel erg boos. Niet: Ze kookt van woede.
- Stel een eenvoudige vraag die zegt wat de lezer nodig heeft. Bijvoorbeeld: Heb je vragen over deze handleiding? Neem gerust contact op met het Corporate team van IenW.
Meer tips voor inclusieve, bereikbare, toegankelijke, begrijpbare en herkenbare communicatie, zoals inclusief taalgebruik, vind je op CommunicatieRijk. En het Dashboard DigiToegankelijk leert je hoe je je communicatiemiddelen toegankelijk kunt maken.
Persoonlijk, dichtbij, concreet en positief
| Uitgangspunt | Meer doen | Minder doen |
|---|---|---|
|
Persoonlijk Breng persoonlijke en herkenbare verhalen uit de praktijk. |
Licht toe wat iets voor individu (weggebruiker, treinreiziger, inwoner stad) betekent. Welke acties of veranderingen gaan mensen zien/merken? Hoeveel extra kilometers moet iemand omfietsen of hoeveel meer liter water vangt een tuin zonder tegels op tijdens een flinke bui. | Vermeld geen/zo min mogelijk procesactiviteiten, zoals een rapport opleveren, een kamerbrief sturen, een onderzoek uitvoeren, een roadmap opstellen, een actieplan schrijven, een convenant tekenen. |
|
Dichtbij Probeer altijd je tekst dichtbij te brengen in begrijpelijke taal voor mensen uit alle maatschappelijke lagen. |
Bedenk dat ons werk gaat over het leven van mensen: hoe makkelijk ze de fiets bij het station kunnen parkeren, dat ze hun plastic flesjes weer in moeten leveren. | Beschrijvingen van systemen en procedures creëren afstand. Laat die zoveel mogelijk weg in je tekst. |
|
Concreet Maak je doelgroep specifiek en concreet en gebruik sprekende voorbeelden in je tekst. Kies voor toegankelijke en begrijpelijke taal die past bij de doelgroep. |
Bedenk goed wat de betekenis van de boodschap is voor degene die je aanspreekt. Wat gaan die mensen merken, zien, horen, voelen? Dát schrijf je op. We doen ons werk voor bijvoorbeeld de automobilist, de vrachtwagenchauffeur, de reiziger, de watersporter. Voor Nederlanders, inwoners van Nederland. | Ingewikkelde woorden, jargon en afkortingen, ambtelijke taal. Ook hier geldt: vermijd ‘proces-acties’. Wat we aan brieven, rapporten, plannen, etc. opstellen is voor ons concreet, maar voor de lezer vaak niet. Wees zorgvuldig met het woord ‘burger’, kan afstand creëren. |
|
Positief We kiezen voor positieve formuleringen, schrijf op wat er wel kan/wordt gedaan. |
Focus op voordelen, (toekomst)perspectief, optimistisch. Kritische punten en problemen kun je benoemen, als ook de oplossing of oplossingsrichting erbij wordt geplaatst. | Probeer nadelen anders te omschrijven, schrijf niet te somber of te streng. |
IenW-woordenboek
| Woorden die we graag teruglezen | Woorden om te vermijden |
|---|---|
| Bereikbaar, leefbaar, veilig | Publiek |
| Veilige leefomgeving | Integraal |
| Klimaat, milieu | Beleidsterreinen |
| Circulair, duurzaam, hergebruik | Accorderen, fiatteren |
| Verbinden, samen | Aangaande |
| Innovatief, vernieuwend | Autonoom |
| Beweging, dynamisch | Fasegewijs |
| Mens centraal | Ofschoon |
| Doe-ministerie | Deductief |
| Van A naar B | Geïntegreerde aanpak |
| Realistisch | Interventie |
Oude en nieuwe stijl teksten
Aan de hand van de uitgangspunten en de woordenlijst hebben we hieronder een aantal bestaande tekstdelen herschreven. Je vindt in deze slider de originele tekstdelen en de nieuwe, compacte en meer aansprekende teksten.
