Het noord- en zuidpoolgebied zijn zusjes maar ook elkaars tegenpool. Beide poolgebieden zijn erg koud, er valt veel sneeuw, er ligt ijs en het is er ’s winters pikkedonker. Toch zijn er ook grote verschillen tussen het Arctische gebied en Antarctica.

Oceaan versus continent

Het noordpoolgebied is een oceaan (de Arctische Oceaan) omringd door continenten, terwijl Antarctica juist een continent is omringd door een oceaan (de Antarctische Oceaan). De Arctische Oceaan is een echte oceaan, met een diepte tot wel vier kilometer. De Antarctische Oceaan bestaat uit al het water rond Antarctica.

Zee-ijs versus landijs

Het ijs dat het noordpoolgebied bedekt is voornamelijk zee-ijs, bevroren zeewater van enkele meters dik, dat op de Arctische Oceaan drijft. In de Groenlandse IJskap ligt landijs opgeslagen. Deze is een stuk kleiner dan de Antarctische ijskap. Het ijs in het Zuidpoolgebied is veelal landijs, vele kilometers dik, dat op een continent rust en dit vrijwel geheel bedekt, met her en der bergruggen en zelfs vulkanen die door de dikke ijskap steken.

Wetenschappers in een landschap van zee-ijs en smeltwater in de Arctische Oceaan
Wetenschappers in een landschap van zee-ijs en smeltwater in de Arctische Oceaan. (Foto: Jeremy Potter NOAA/OAR/OER)
Vulkaan Mount Discovery op Antarctica
De vulkaan Mount Discovery in Antarctica. (Foto: Michael Studinger, Operation IceBridge.)

IJskoud versus allerkoudst

Antarctica is veel kouder dan het noordpoolgebied, met temperaturen die bovenop de kilometers hoge ijskap in de donkere winter tot wel -90°C kunnen dalen. Vanwege de intense kou is bovenop de ijskap van Antarctica nauwelijks leven te vinden; al het leven, van korstmossen tot pinguïns, bevindt zich langs de kust, in de nabijheid van voedsel in de Antarctische Oceaan. In het noordpoolgebied leven daarentegen allerlei landzoogdieren, zoals rendieren, vossen, wolven, en ijsberen.

Bewoond versus onbewoond

Een ander belangrijk verschil tussen beide poolgebieden is dat in het noordpoolgebied ongeveer vier miljoen mensen leven, waaronder inheemse volken (Inuit), die volledig zijn aangepast aan het leven in barre omstandigheden.  Op Antarctica verblijven, naast de korte bezoeken door toeristen, alleen wetenschappers, die vanuit een aantal bases wetenschappelijk onderzoek uitvoeren: naar de invloed van het veranderende klimaat, naar het afsmelten van de Antarctische ijskap en de invloed daarvan op het mondiale zeeniveau.

IJsberen versus pinguïns

IJsberen en pinguïns zijn kenmerkende bewoners van de koude poolgebieden. Toch zullen ze elkaar nooit tegenkomen. De ijsbeer komt alleen in het noordpoolgebied voor, terwijl pinguïns voornamelijk op het zuidelijk halfrond leven.

Hoewel pinguïns vooral bekend zijn van Antarctica, zijn zij in tegenstelling tot ijsberen niet persé aan ijs of koude gebieden gebonden. Er zijn ook pinguïnsoorten die in veel noordelijkere gebieden voorkomen met zelfs tropische en subtropische temperaturen.

IJsbeer in de regio Spitsbergen
Ijsbeer op zee-ijs ten noorden van Spitsbergen (Foto: Andreas Weith)
Koningspinguïns op South Georgia
Koningspinguïns op South Georgia (Foto: Arnoud Apituley)

Nationale soevereiniteit versus natuurreservaat

Het noordpoolgebied valt voor een groot deel onder de rechtsmacht van de Arctische landen. Er is geen overkoepelend verdragssysteem terwijl in het gebied wel economische en militaire activiteiten plaatsvinden. In de Noordelijke IJszee vormt het VN-Zeerechtverdrag hiervoor de basis. Antarctica valt sinds 1959 onder de werking van het Antarcticaverdrag. Op basis van dit verdrag worden territoriale claims in het gebied niet erkend, zijn militaire activiteiten en mijnbouw verboden, en is Antarctica een natuurreservaat waar in beperkte mate toerisme en onderzoek mogen plaatsvinden.

Kaart van het Arctisch gebied
Kaart van het noordpoolgebied
Kaart van Antarctica
Kaart van het zuidpoolgebied