Tekst Liza de Nijs

“Many of the fundamental axioms that underpin our national and human security rest on the solid foundations of multilateral customs, norms, agreements, arrangements and institutions.” Met deze woorden opent Verenigde Naties Hoge Vertegenwoordiger voor Ontwapeningszaken Izumi Nakamitsu de 73e sessie van de Eerste Commissie van de Verenigde Naties. Delegaties van de 193 lidstaten van de VN komen tijdens deze sessie samen om met elkaar te praten over ontwapening en internationale veiligheid. Onderwerpen die ieder land raken, en waarbij het dus van groot belang is dat landen met elkaar in gesprek blijven. Daarom is ook Nederland aanwezig. De Veiligheidsdiplomaat sprak met Niels Hanje, lid van de Nederlandse delegatie voor de Eerste Commissie van de VN in New York.

Leestijd: 6 minuten

Wat is de Eerste Commissie?

De Eerste Commissie is één van de zes commissies van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties en bespreekt een tal van onderwerpen die allemaal onder de noemer ontwapening en internationale veiligheid vallen. Zo wordt er gesproken over kernwapens en chemische wapens, maar ook over bedreigingen van onze cyberveiligheid en het tegengaan van het gebruik van landmijnen. Tijdens de Eerste Commissie kunnen landen resoluties indienen en wordt er onderhandeld over de tekst. In totaal duurt de Eerste Commissie vijf weken en aan het einde wordt er over de resoluties gestemd. Niet alleen zijn de lidstaten van de VN aanwezig, ook tal van maatschappelijke organisaties nemen deel aan de Eerste Commissie. Zij kunnen niet mee onderhandelen over resoluties maar zorgen er wel voor dat het volledige spectrum van belanghebbenden meedenkt over non-proliferatie, ontwapening en cyberveiligheid.

“Als niemand luistert naar niemand, vallen er doden in plaats van woorden”

"De basis van onze veiligheid ligt in het multilaterale systeem en de internationale rechtsorde."

What’s in it voor Nederland?

Allereerste vindt Nederland het heel belangrijk dat landen met elkaar over deze onderwerpen blijven praten. Dat is niet gemakkelijk, want doordat de onderwerpen direct aan veiligheidsbelangen raken, staan landen soms lijnrecht tegenover elkaar. Maar, zoals Jana Beranova in een gedicht schreef: “Als niemand luistert naar niemand, vallen er doden in plaats van woorden.”  Wat Nederland betreft ligt de basis van onze veiligheid dan ook in het multilaterale systeem en de internationale rechtsorde. Lees hier het volledige Nederlandse statement.

Nederland geeft aan verschillende onderwerpen prioriteit. Nucleaire non-proliferatie en ontwapening is daar één van. Nederland staat voor een Global Zero, een wereld zonder kernwapens, en doet dat binnen de kaders van het Non-Proliferatieverdrag (zie ook het artikel over het Non-Proliferatieverdrag in de zomereditie van de Veiligheidsdiplomaat) en de bondgenootschappelijke verplichtingen. Maar ook de resolutie over chemische wapens staat voor Nederland hoog op de agenda. Deze resolutie bevestigt nogmaals de internationale norm op het niet gebruiken van chemische wapens en veroordeelt zij die dat wel doen; iets dat helaas bijzonder actueel is. Een heel ander thema dat wordt besproken, maar niet minder belangrijk is, is cyberveiligheid. In een wereld waarin digitale verbondenheid en onze afhankelijkheid daarvan alleen maar toe neemt, is het van groot belang dat we actie ondernemen om het internet vrij, veilig en stabiel te houden.

Hoe zien jouw dagen tijdens de Eerste Commissie eruit?

Mijn dagen starten met het delegatieoverleg. De gehele Nederlandse delegatie, bestaande uit onze diplomaten uit Genève, New York en Den Haag, komt samen en neemt met elkaar de dag door. Drie keer per week komen alle EU-lidstaten bij elkaar om te praten over een gezamenlijk EU-standpunt voor tal van resoluties, onderhandelingen of statements: de EU-coördinatie. Samen sta je immers sterker. Daarna ga ik naar het algemene debat, de plenaire sessie: tijdens deze sessie leggen leden hun algemene verklaring af met daarin hun prioriteiten voor de Eerste Commissie. Later wordt in dezelfde setting over specifieke thema’s gesproken.

Tijdens de Eerste Commissie vinden consultaties plaats; deze gaan over de ingediende resoluties. Hiervan zijn twee types: met gelijkgezinde landen en met alle geïnteresseerde landen. Tijdens de eerste spreekt Nederland met gelijkgestemde andere landen over de inhoud van een resolutie. Dit is een precair balanceerspel: je moet altijd de afweging maken tussen een sterke tekst en een tekst die door zoveel mogelijk landen gedeeld kan worden. Tijdens het tweede type consultatie is de uitdaging de resolutie zo veel mogelijk in lijn te brengen met de Nederlandse prioriteiten.

Een land kan ook besluiten om een resolutie te 'co-sponsoren'. Een land spreekt dan stevige steun uit voor een resolutie. Ook neemt de delegatie deel aan tal van side-events. Dit zijn evenementen waarbij landen onderwerpen die zij belangrijk vinden in de schijnwerpers zetten. Zo organiseert Nederland onder andere een side-event over het Non-Proliferatieverdrag. Nederland speelt een belangrijke rol als vicevoorzitter in de cyclus om  dit verdrag te versterken, samen met de andere vicevoorzitters Polen en Maleisië. Tijdens ons side-event kunnen we de geïnteresseerde landen meer vertellen over onze inzet.

Minder in de spotlight, maar wel heel belangrijk tijdens de Eerste Commissie zijn de informelere gesprekken in de wandelgangen, of de bilaterale gesprekken met andere landen. Het gebeurt immers niet vaak dat al onze internationale collega’s op één plek zijn en van die gelegenheid maken we graag gebruik.

Een resolutie, en dan?

Wanneer een resolutie wordt aangenomen, met consensus óf via een stemming, is het afhankelijk van de inhoud van de resolutie wat er daarna gebeurt. Sommige resoluties geven een mandaat voor verdere onderhandelingen in een ander format. Andere resoluties kennen een rapportageverplichting. Resoluties zijn in ieder geval normstellend. Door met elkaar over resoluties te praten en te onderhandelen, onderstrepen we met z’n allen het belang van ons multilaterale stelsel en de internationale rechtsorde. Alleen met elkaar kunnen we werken aan een veilige wereld voor iedereen.