Tekst Marijn Kamstra-Gerretsen
Foto Olivier Middendorp
Het winnen van aardgas in Nederland wordt steeds minder. In 2022 gaat de gaskraan in Groningen dicht. Toch kunnen we nog niet helemaal zonder gas, zij het uit kleine velden én in duurzame vormen. Esther Pijs, directeur Warmte en Ondergrond bij het ministerie van EZK, vertelt.
Welke rol speelt aardgas op dit moment nog in Nederland?
“Nog echt een belangrijke rol. Aardgas omslaat namelijk nu nog veertig procent van het primaire energiegebruik in Nederland. We gebruiken het voor warmte, bij zowel de industrie als in de gebouwde omgeving, de productie van elektriciteit en als grondstof. Er zijn momenteel dus nog wel allerlei verschillende toepassingen voor aardgas, maar dat moet helemaal naar nul in 2050.”
Hoe zie je die rol van aardgas in de komende decennia?
“De rol van aardgas zal kleiner worden door verduurzaming vanwege de afspraken in het Klimaatakkoord. Dus ook als we de kraan in Groningen niet hadden hoeven dichtdraaien, hadden we ons gasgebruik terug moeten brengen. Groningen heeft daar wel extra tempo in aangebracht. De rol van gas gaat dus sowieso flink veranderen de komende decennia. Helemaal van het gas af zullen we nooit zijn, maar dat zijn dan wel duurzame vormen zoals waterstof (‘een gasvormige energiedrager’) en groen gas. Dat verminderen van aardgas doen we op twee manieren. Ten eerste door energiebesparing, bijvoorbeeld door middel van isolatie, en ten tweede door vervanging zoals met het aanleggen van warmtenetten en het overstappen op duurzaam opgewekte elektriciteit.”
We winnen ook nog gas uit kleine gasvelden. Wat zijn daarvan de voordelen?
“We kunnen voorlopig nog niet zonder gas, dat is duidelijk. De kleine velden in Nederland hebben dan heel veel voordelen: het is beter voor het klimaat dan geïmporteerd gas, het wordt dichtbij huis geproduceerd door operators waarvan we de werkwijze kennen, het is goed voor de economie, voor de werkgelegenheid en voor het behoud van kennis over de ondergrond. Die kennis blijven we namelijk nodig hebben als je gaat kijken naar bijvoorbeeld geothermie. De kleine velden hebben dus een hele belangrijke rol als transitiebrandstof totdat we volledig duurzaam zijn.”
Wat is het verschil tussen gas onder land en offshore gas?
“Het is allebei gevoelig, op zee is het namelijk ook ingewikkeld. Maar onder land heb je natuurlijk de zorgen van mensen over wat er gebeurt met de gaswinning in hun eigen buurt, zeker sinds de aardbevingen in Groningen. Daar besteden we heel veel aandacht aan, bijvoorbeeld met uitgebreide informatievoorziening voor omwonenden en goed contact zo vroeg mogelijk in het proces.”
Hoe pakken jullie dat contact nu concreet aan?
“Bij nieuwe winningsprojecten zetten we heel erg in op participatie. Een mooi voorbeeld is de voorgenomen winning bij Ternaard. We hebben de aanvraag van NAM om daar gas te winnen aangewezen als pilot van het Omgevingsmanagement. Het doel is om daar te experimenteren met instrumenten uit de Omgevingswet die gericht zijn op participatie. Deze wet gaat in op 1 januari 2022, maar we zijn nu al bezig om zoveel mogelijk te handelen in de geest van de Omgevingswet. Daardoor worden omwonenden en andere belanghebbenden heel gericht geïnformeerd en betrokken bij de besluitvorming. Een tastbaar resultaat daarvan is de afspraak dat als de gaswinning bij Ternaard inderdaad doorgaat en economisch rendabel is, er een maximaal bedrag van 60 miljoen euro beschikbaar komt dat gekoppeld is aan het gaswinningsproject. De regio heeft daarvoor een investeringsagenda uitgewerkt. Daarmee zou voor het eerst in Nederland een deel van de opbrengst uit een gaswinningsproject rechtstreeks beschikbaar worden gesteld voor de ontwikkeling van het omringende gebied. Een heel vernieuwende werkwijze dus en absoluut iets waar we trots op kunnen zijn.”
