Tekst Marijn Kamstra-Gerretsen
Foto Stentor
René Schutte is programmamanager waterstof bij Gasunie en begeleidt met HyWay 27, een onderzoek in opdracht van het kabinet, de inzet van het aardgastransportnet voor transport van waterstof. Wat houdt dat onderzoek precies in? Hoe wordt het aangepakt? En wat is de grootste uitdaging? René geeft antwoord.
Wat houdt HyWay 27 in?
“HyWay 27 is een onderzoek dat wordt uitgevoerd door Gasunie, TenneT en Havenbedrijf Rotterdam op verzoek van het kabinet. Het houdt in dat we aan het kijken zijn onder welke voorwaarden het bestaande gasnet kan worden ingezet voor het transport van waterstof. Dat heeft een aantal verschillende aspecten uiteraard. Eén component is simpel gezegd technisch: kan het allemaal wel en wat moet je aanpassen aan het net? Het tweede is de ontwikkeling van vraag en aanbod en het derde aspect zit ‘m in de wet- en regelgeving en de financiën. We staan nu op het punt waar er veel gesproken wordt over waterstof en het ook duidelijk is hoe hard we het nodig hebben voor de energiemix van de toekomst. Zonder waterstof krijgen we onze energiemix namelijk niet verduurzaamd. Maar er moet wel nog geld bijkomen om het allemaal mogelijk te maken, daar zijn we dus ook hard mee bezig.”
Hoe is de samenwerking tussen de verschillende partijen rond HyWay 27?
“De samenwerking is intensief, om mee te beginnen. We hebben een projectteam opgezet van ongeveer veertig personen. Dat bestaat uit mensen van de ministeries van EZK, IenW en Financiën en daarnaast van ACM, TenneT, Havenbedrijf Rotterdam en NetbeheerNederland. Over het projectteam heen zit een programmamanagementteam dat ik aanstuur en waarmee we wekelijks overleg hebben. En dan is er ook nog een stuurgroep onder leiding van EZK’er Ernst-Paul Nas, waar naast EZK ook TenneT, het ministerie van Financiën en Gasunie in vertegenwoordigd zijn. PWC voert analyses uit en schrijft het eindrapport.”
Wat is de aanpak van HyWay 27?
“We zijn begonnen met de kabinetsvisie die eind maart is uitgekomen. Vervolgens hebben we met EZK besproken wat we precies gaan doen in het onderzoek en wie er allemaal bij betrokken moeten zijn. In juni is het project van start gegaan met een kick-off en zijn de drie werkstromen gelanceerd. Volgens de planning van die drie werkstromen werken we nu naar half december toe wanneer er een 80%-versie van het eindrapport moet liggen. Ondertussen hebben we ook een stakeholdersessie georganiseerd met geïnteresseerde partijen om toelichting te geven op waar we precies mee bezig zijn. En momenteel organiseren we ook nog een klankbordgroep-bijeenkomst. Die klankbordgroep is samengesteld uit ongeveer twintig verschillende organisaties die groepen vertegenwoordigen. Hiermee gaan we reflecteren op wat we tot nu toe hebben gedaan en toetsen of we geen dingen missen. We willen het proces dus organiseren met aan de ene kant de clubs die er direct bij betrokken zijn en aan de andere kant een bredere groep om zo meer draagvlak te creëren.”
Wat is de grootste uitdaging hierbij?
“De grootste uitdaging is eigenlijk om van alle plannen en ideeën naar een realisatie te komen. Werken aan de toekomst is leuk, maar de onzekerheden waar je mee te maken hebt zijn gigantisch. Niemand heeft tenslotte een glazen bol. Dus uiteindelijk moet je toch zelf de besluiten nemen om morgen weer verder te kunnen gaan. Het zou veel makkelijker zijn om in 2050 te bepalen hoe we dit hadden moeten doen.”
Tot 2030 zullen we van waterstof waarschijnlijk niet
heel erg veel merken maar we moeten wel nu
beginnen want anders zijn we er in 2030 niet klaar
voor als het echt een bijdrage moet leveren.
Nederland werkt aan een toekomst met duurzame energie.
In deze serie laten we je de nieuwe energiebronnen zien.
Vandaag behandelen we de energiedrager: waterstof.
We zijn te gast bij Nedstack in Arnhem.
Zij houden zich bezig met ontwikkelen en
realiseren van innovatieve brandstofcellen.
Wat is waterstof?
Dat is best een technisch verhaal.
Waterstof is een gas dat je kunt omzetten naar elektriciteit.
Water kan gesplitst worden in waterstof
en zuurstof door elektrolyse.
Dat is een proces waarbij je water onder stroom zet.
Als de waterstof vervolgens weer in
aanraking met zuurstof gebracht wordt
komt er heel veel energie vrij.
Zoveel energie dat je er bijvoorbeeld
een auto mee kunt laten rijden of
een huis mee kunt verwarmen.
Voor de industrie is waterstof in grote hoeveelheden nodig.
Op het ogenblik gebruiken we
in de industrie al heel veel waterstof.
En die waterstof wordt geproduceerd met aardgas.
Daar komt CO2 bij vrij
en op het ogenblik laten we die nog gewoon
de lucht in en dan spreken we van grijze waterstof.
We kunnen die CO2 ook afvangen en
proberen onder de grond op te slaan
dan spreken we van blauwe waterstof.
En dan heb je ook nog waterstof
die je kunt produceren door splitsen
van water met behulp van elektriciteit.
En als je daar nu hernieuwbare elektriciteit voor neemt,
duurzame elektriciteit, dan heb je
een schone bron waterstof, je hebt schone energie.
En de waterstof die daarbij vrij komt
noemen we groene waterstof.
Ik denk dat je in zijn algemeenheid wel kan zeggen dat we
waarschijnlijk zonder waterstof nooit
helemaal fossielvrij kunnen raken.
Uiteindelijk is het een intermediair tussen
de nieuwe bronnen, zon en wind met name
en onze behoefte aan energie.
Zon en wind leveren nu alleen elektriciteit
maar die hebben een variabel aanbod
dus om er voor te zorgen dat we ook zon en wind
in feite op afroep beschikbaar kunnen hebben
moet je die energie zien te bufferen en richting
de toekomst ook grootschalig opslaan
en dan heb je ook waterstof nodig.
En die kun je ook veel makkelijker transporteren
in grote hoeveelheden dan elektriciteit.
Op het ogenblik is die groene waterstof nog te duur.
Ze moeten sowieso het produceren ondersteunen.
Het verschil tussen grijze waterstof en de kosten van
groene waterstof moet ergens opgebracht worden.
En afhankelijk van hoe breed we die waterstof
gaan gebruiken, of we het ook
in de gebouwde omgeving en voor vervoer
gaan gebruiken hebben we
wellicht een publieke infrastructuur nodig.
Net als dat we nu een aardgasnet
en een elektriciteitsnet hebben.
Daar ligt ook een rol voor de overheid om die
infrastructuur te realiseren, om die mogelijk te maken.
Nu hebben we in Nederland een hele grote aardgassector.
Waarschijnlijk kunnen we veel van die
infrastructuur ook gebruiken voor waterstof
en al die bedrijven die zich daar nu mee bezig houden
en producten voor maken die moeten ook naar
nieuwe producten en nieuwe markten.
En daar kan waterstof bijvoorbeeld een uitzicht voor zijn.
Als we een schone industrie willen dan
zal waterstof daar een grote rol in spelen.
We hebben het nodig, we weten waar we
naar toe moeten en we moeten nu aan de slag.
Meer weten?
Kijk op rijksoverheid.nl
Hoe kijk je naar de toekomst van waterstof?
“Ik denk dat waterstof een onmisbaar element is in de energietransitie. Als we van het aardgas af willen dan kan dat, maar het is op dit moment nog te cruciaal om te kunnen voorzien in vraag en aanbod. We hebben dus iets nodig om grootschalig energie op te kunnen slaan. Dat is een rol die waterstof kan vervullen. En zo is het op heel veel vlakken een uitstekend molecuul dat ons kan helpen bij de energietransitie. Het is niet zo dat waterstof hét wondermiddel is dat alles oplost, maar het is wel een essentieel onderdeel om de energietransitie efficiënt én betaalbaar te kunnen doen.”
