Het weer in Nederland staat uiteraard niet op zichzelf. Het heeft een sterke relatie met het weer in de rest van Europa en met veranderingen van het wereldwijde klimaat. We zetten hier daarom enkele internationale ontwikkelingen op een rij. Wat gebeurde er in 2022 met enkele wereldwijde klimaatindicatoren? En hoe hoog was de temperatuur in Europa, vergeleken met eerdere jaren?
Wereldwijde klimaatindicatoren
De uitstoot van CO2 door de mens neemt nog steeds toe. In 2021 was de uitstoot 39 gigaton, ruim 1 gigaton meer dan in 2020. De uitstoot in 2022 (voorlopige data) was 1% hoger dan in 2021. Bemoedigend is wel dat de snelheid waarmee de uitstoot toeneemt deze eeuw kleiner is geworden.
Ook in 2022 stegen de concentraties van CO2, methaan en lachgas. In 2021 - het meest recente jaar waarvoor wereldwijde gegevens beschikbaar zijn - steeg de wereldgemiddelde concentratie CO2 tot 416 ppm, methaan tot 1908 ppb, respectievelijk 149% en 262% van hun pre-industriële (1750) waarden. Dit zijn de hoogste concentraties in 2 miljoen jaar voor CO2 en 800.000 jaar voor methaan.
Wereldwijd waren de afgelopen acht jaar de warmste ooit gemeten. De wereldgemiddelde temperatuur in 2022, berekend uit zes verschillende datasets, was 1.15 ± 0.13 °C boven de pre-industriële (1850-1900) waarde. 2022 is, afhankelijk van de dataset, het op vier of vijf na warmste jaar sinds het begin van de meetreeks in 1850. Het warmste jaar was 2016, toen een sterke El Niño plaatsvond. Deze temperatuurschommeling rond de evenaar in de Grote Oceaan zorgt doorgaans voor een iets warmer jaar. De tegenhanger, La Niña, zorgt voor iets lagere temperaturen dan de trend. In 2022 was sprake van een La Niña. Zelfs jaren met een La Niña zijn tegenwoordig warmer dan alle jaren voor 2015, ook de jaren die extra warm waren door een El Niño.
De wereldgemiddelde zeespiegel is in 2022 verder gestegen. De gemiddelde snelheid van de stijging is 3,4 cm per decennium in de periode 1993-2022 waarvoor satellietdata beschikbaar zijn. Van de eerste tien jaar (1993-2002) tot de laatste tien jaar (2013-2022) is de snelheid echter verdubbeld naar 4,4 cm per decennium.
Extreem weer
Grote delen van Pakistan in Zuid-Azië hadden in de zomer van 2022 te maken met extreem veel regen tijdens de moesson. Een derde van het land werd hierdoor getroffen door overstromingen. Hierdoor kwamen grote delen van het land onder water te staan. Aan de overstromingen ging een extreme hittegolf vooraf. Klimaatverandering heeft de kans op zo’n hittegolf 30 keer zo groot gemaakt, en heeft naar alle waarschijnlijkheid ook bijgedragen aan de intensiteit van deze moessonregens. Grote delen van West-Afrika werden in de zomer getroffen door overstromingen als gevolg van hevige neerslag. Klimaatverandering heeft de kans hierop 80 keer zo groot gemaakt. Argentinië en Paraguay hadden in november en december te maken met twee hittegolven en recordhoge temperaturen. Klimaatverandering heeft de kans hierop 60 keer zo groot gemaakt. De genoemde toenames van de kans op hitte en hevige neerslag blijken uit onderzoek van World Weather Attribution (WWA), een internationaal team van wetenschappers waar het KNMI deel van uitmaakt.
Europa warmt twee keer zo snel op als het wereldgemiddelde
Van alle continenten warmt Europa het snelst op. In de afgelopen 30 jaar is Europa opgewarmd met een snelheid van 0,5 °C per tien jaar. Dat is twee keer zo snel als de wereldgemiddelde opwarming. De jaargemiddelde temperatuur in 2022 voor Europa als geheel was de een na hoogste van de reeks sinds 1979, na 2020. De winter 2021/2022 was bijna 1 °C warmer dan het langjarig gemiddelde voor 1991-2020. De lente was iets koeler dan het gemiddelde. De zomer van 2022 was de warmste van de reeks, 1,3 °C warmer dan gemiddeld, en 0,4 °C warmer dan de een na warmste zomer van 2021. De herfst was de op twee na warmste van de reeks, met een temperatuur van gemiddeld 1 °C boven het langjarig gemiddelde voor 1991-2020.
In heel Europa, uitgezonderd IJsland, was de jaargemiddelde temperatuur in 2022 hoger dan het gemiddelde over 1991-2020. In tien Europese landen was 2022 het warmste jaar van de reeks sinds 1950.
De opwarming van Nederland, de wereld en het noordelijk halfrond
Sinds begin vorige eeuw is Nederland 2,3 °C opgewarmd, ongeveer twee keer zoveel als de mondiale opwarming van 1,2 °C. In het Klimaatakkoord van Parijs is vastgelegd de mondiale opwarming te beperken tot ruim onder de 2 °C, met een duidelijk zicht op 1,5 °C. Voor het noordelijk halfrond is de opwarming van 1,5 °C al in 2020 bereikt, voor Nederland gebeurde dat rond 2000. Bij de huidige trends bereikt de mondiale opwarming de 1,5 °C rond 2033, en de opwarming van het noordelijk halfrond de 2,0 °C rond 2037.
