Tekst Maartje de Windt en Ines Kaljee
Het internet is niet meer weg te denken uit de Nederlandse samenleving. Het Nederlandse cyberbeleid wordt dan ook steeds breder. Met het beschermen van een open, vrij en veilig internet zijn niet alleen economische belangen gemoeid, maar ook politieke en veiligheidsbelangen. De wereldwijde cyberaanvallen Wannacry en Notpetya tonen duidelijk het grensoverschrijdende karakter van de dreiging aan. Daarom is het nodig om maatregelen binnen het cyberdomein niet alleen binnen de eigen grenzen te nemen, maar ook daarbuiten. En om dat effectief te laten zijn is internationaal overleg nodig.
Over de hele wereld heeft het ministerie van Buitenlandse Zaken diplomaten die de Nederlandse belangen behartigen. Met het versterken van het zogeheten 'cyberdiplomatennetwerk' worden deze diplomaten nu ook actief ingezet om de Nederlandse belangen in het cyberdomein te beschermen. Ook samenwerking binnen en tussen ambassades is daarbij van belang, vertelt Gabriëlle Scholten van de Nederlandse ambassade in Londen. De taskforce Cyber belde haar vanuit Den Haag.
Wat doet een cyberdiplomaat?
Gabriëlle, vertel, wat doe je precies aan cyberdiplomatie in Londen?
"Het onderwerp is groot, samenwerking is essentieel. Binnen de ambassade zijn we ons bewust van de vele raakvlakken. Op het gebied van internationale veiligheid is niet alleen het Buitenlandse Zaken perspectief van belang maar ook dat van ons Defensie-team, de vertegenwoordiger van Justitie en Veiligheid op de ambassade en de Politie liaison. Op dezelfde manier kijken we naar andere cyberonderwerpen zoals cybercrime, investeringen in de digitale economie, gegevensbescherming en innovatie. Ook onze Economische afdeling en Innovatieattaché spelen dus een belangrijke rol. Kortom, het onderwerp staat hier hoog op de agenda.
Regelmatig komen de collega's met cyber in hun pakket bij elkaar om al deze verschillende thema’s binnen het cyberdomein te bespreken en te zorgen dat we van elkaars netwerk gebruik kunnen maken. Hierbij wordt gekeken naar de overlappen en op welke manier wij de directie Veiligheidsbeleid in Den Haag, waar de taskforce Cyber onderdeel van is, kunnen informeren. Ambassadeur Simon Smits is voorzitter van dit overleg. De betrokkenheid van de ambassadeur opent niet allen deuren in het Verenigd Koninkrijk maar ook in Den Haag, daar profiteren we van."
Nederlandse inzet voor open, vrij en veilig internet sterker vertegenwoordigd in het buitenland.
En dat kan niet vanuit Nederland?
"In Londen heb je nog meer de vinger aan de pols wat betreft Britse ontwikkelingen en beleid. Dit biedt de kans om hier snel op in te kunnen spelen. In 2016 werd bijvoorbeeld de nieuwe Britse ‘Nationale Cybersecurity Strategie’ gepubliceerd, waarna de ambassade met allerlei betrokkenen gesproken heeft. In het voorjaar van 2017 is in Londen ook het Nationale Cybersecurity Center gelanceerd, waar cybercollega's van de ambassade op kennismakingsbezoek zijn geweest.
De ambassade in Londen helpt met het opbouwen van een netwerk en geeft meer zicht hoe cyber past binnen de Britse politiek, bijvoorbeeld als het gaat om de gevolgen van Brexit. Door de breedte van ons netwerk zijn wij ook goed in staat de informatie van verschillende organisaties bij elkaar te brengen en hebben wij natuurlijk het voordeel van het face-to-face contact. Het netwerk van de Haagse contacten én de ambassade contacten vullen elkaar dus aan."
Versterking van het netwerk
Wat heb jij aan de versterking van het cyberdiplomatennetwerk?
"Uiteraard is het contact tussen Londen en Den Haag belangrijk, maar ook het netwerk tussen verschillende ambassades is van belang. Londen heeft ook contact met andere posten, zoals bijvoorbeeld de ambassade in Washington, waarmee kennis wordt uitgewisseld over best practices en wat er in beide landen speelt. Hier leer je van en het biedt mogelijkheden om in de toekomst samen te werken. Voor sommige collega's is cyber misschien een nieuw onderwerp, maar het is wel de toekomst. Daarom is het voor internationale politiek interessant en de moeite waard om je daarin te verdiepen en ontwikkelen. Je raakt je bovendien ook meer bewust van je eigen kwetsbaarheden online. Het verschilt per post hoeveel kennis er is en of er actief op het cyber gebied gewerkt wordt. Cyber is een grensoverschrijdend onderwerp; niet alleen de Nederlandse samenwerking met het Verenigd Koninkrijk is belangrijk, maar ook het versterken van de capaciteiten en relaties tussen derde landen."
Veel onderwerpen hebben een link met cyber
Bredere aanpak
Vanaf de zomer begin je bij de ambassade in Berlijn. Is cyber ook belangrijk voor je nieuwe werk op het gebied van ontwikkelingssamenwerking en mensenrechten?
"Ik hoop van wel. In Berlijn krijg ik een ander pakket dat zich onder anderen richt op ontwikkelingssamenwerking en mensenrechten, maar ik weet zeker dat mijn huidige kennis en ervaring van pas zullen komen.Vooral op het gebied van bijvoorbeeld cybercapaciteitsopbouw en mensenrechten online. Het zal interessant zijn om te zien hoe de Duitsers het gebruik van nieuwe technologieën en innovaties inzetten bij ontwikkelingssamenwerking. Zo zijn er legio onderwerpen waar de verbanden met cyber te leggen zijn.
Wat ik doe moet uiteindelijk voor Den Haag nuttig zijn. Om goed aangesloten te zijn op de beleidsvorming en cyberagenda in Den Haag blijft uitwisseling van ontwikkelingen op dit gebied belangrijk. Op die manier kunnen wij op de post ons brede netwerk, dat niet alleen bestaat uit beleidsmedewerkers maar ook uit experts van NGO's en denktanks, bedrijven en academici, gebruiken op een manier die het werk in Den Haag ten goede komt."
CYBER -TV
Cyberdiplomatie is niet alleen van belang voor overheden, maar ook voor bedrijven en het maatschappelijk middenveld. Max Smeets, Jos Nijhuis en Marietje Schaake leggen uit waarom cyberdiplomatie noodzakelijk is.
