Tekst Anneclaire Kniese

Het nucleaire akkoord met Iran is de afgelopen tijd weer veel in het niews. Het Joint Comprehensive Plan of Action (JCPOA), zoals dit akkoord officieel heet, vormde in 2015 een diplomatieke doorbraak bij het tegengaan van de verspreiding van kernwapens. Ondanks de recente discussies over de toekomst van het akkoord, is het belangrijk om niet te vergeten wat er door dit akkoord is bereikt – en wat de rol van Nederland is om het akkoord zeker te stellen en de komende jaren te bevorderen.

Wegen blokkeren naar een Iraans kernwapen

Na twaalf jaar onderhandelingen is het JCPOA officieel op 16 januari 2016 van kracht geworden. Deze overeenkomst garandeert en controleert dat het Iraanse nucleaire programma alleen voor civiele doeleinden benut wordt. Het Internationaal Atoomagentschap (IAEA), dat ingrijpende inspecties uitvoert in Iran, heeft dit in de afgelopen negen inspectierapporten bevestigd. Het akkoord is dus gebaseerd op verificatie en niet op vertrouwen.

In ruil voor deze ingrijpende inspecties en tijdelijke limieten op nucleaire activiteiten ontvangt Iran sanctieverlichting. Als het Iraanse volk de voordelen van dit akkoord inderdaad ervaart in het dagelijks leven, versterkt dat de steun in Iran voor samenwerking met de internationale gemeenschap.

Ondertekening van het JCPOA

Wat doet Nederland?

Nederland steunt het JCPOA en zet zich op diplomatieke wijze in voor het behouden van de deal – binnen de Europese Unie en de Verenigde Naties maar ook in de eigen contacten met Iran.
 

Nederland steunt het Internationaal Atoomagentschap. Het inspectieteam van het agentschap dat de navolging van het JCPOA controleert telt meer dan 90 inspecteurs en analisten. De kosten lopen daarbij op tot 9,2 mln. euro per jaar, waarvan 6,2 mln. euro vrijwillig wordt bijgedragen door regeringen. Zo draagt Nederland jaarlijks 200.000 euro bij tot en met 2021.
 

Nederland zet zich in voor het JCPOA in de Veiligheidsraad. In 2018 is Nederland lid van de VN-Veiligheidsraad, het Iran-akkoord staat daar veel in de belangstelling. Het JCPOA is namelijk aangenomen door de VN-Veiligheidsraad in resolutie 2231, dat een speciaal “2231-format” opstelde om het JCPOA te ondersteunen. Nederland is benoemd tot facilitator van dit format, maar wat houdt dat in?

  • Nederland faciliteert als ‘tijdelijke hoeder’ de uitvoering van resolutie 2231 en daarmee het JCPOA;
  • Als facilitator zit Nederland alle formatbijeenkomsten voor, en faciliteert het de discussie over de implementatie van resolutie 2231;
  • Nederland draagt verantwoordelijkheid voor alle formele correspondentie en verzorgt bovendien de administratie rondom resolutie 2231;
  • Bovendien draagt Nederland bij aan bredere bewustwording van resolutie 2231, en in het bijzonder van het Procurement Channel.

Nederland helpt door promotie van het Procurement Channel. Het Procurement Channel is een autorisatieregime binnen het JCPOA dat de export van bepaalde gevoelige goederen naar Iran reguleert. Dit kanaal maakt verdere economische samenwerking met Iran mogelijk. Immers, het Iran-akkoord biedt niet alleen sanctieverlichting op reguliere goederen, maar maakt ook handel en samenwerking mogelijk in bijvoorbeeld civiel-nucleaire goederen en kennis voor vreedzame doeleinden. Om deze economische voordelen waar te maken is promotie van het Procurement Channel nodig. Nederland helpt daarbij.

Yukiya Amano, Directeur Generaal van het Internationaal Atoomschap

Het nucleaire akkoord met Iran neemt niet alle zorgen rondom Iran weg. Zo blijven Nederland en de Europese Unie in dialoog met Iran over de grote zorgen over Irans raketprogramma en haar rol in de regio. Maar het akkoord zelf is succesvol gebleken, en Nederland zal zich blijven inzetten om dat resultaat zeker te stellen.