Tekst Mieke Molthof
Foto Tormod Sandtorv
De afgelopen maanden heeft Pyongyang meerdere rakettesten uitgevoerd. Deze lanceringen zijn niet alleen zorgwekkend in het kader van de ontwikkeling van kernwapens door het Noord-Koreaanse regime, maar ook in de context van bredere geopolitieke ontwikkelingen in de Asia Pacific - waaronder toenemende militaire investeringen, de daarmee verbonden wapenwedloopdynamiek, en verslechterende samenwerking tussen sleutelspelers in de regio. In dit artikel schetsen we het dilemma tussen verdediging tegen raketten enerzijds en het voorkomen van escalatie anderzijds.
Investeringen in missile defence
De recente lanceringen door Noord-Korea, waarbij ook nieuwe systemen zijn getest, vormen voor andere landen reden om versneld in te zetten op raketafweer. Deze trend wordt duidelijk weerspiegeld in recente maatregelen en geplande defensie-uitgaven.
Het Zuid-Koreaanse ministerie van Defensie kondigde vorige maand (15 augustus jl.) aan meer geld te willen uitgeven aan het versterken van het afweersysteem in reactie op de zich ontwikkelende Noord-Koreaanse raketcapaciteit. Onder de nieuwe begroting zullen de uitgaven voor de komende vijf jaar tot ongeveer USD 240 miljard worden verhoogd – o.a. bedoeld voor interceptie-mogelijkheden tegen de soorten raketten die Noord-Korea de afgelopen weken heeft afgevuurd.
In reactie op de recente rakettesten stelde de Japanse minister van Defensie dat Noord-Korea kernkoppen lijkt te ontwikkelen om door te dringen in het verdedigende raketschild van Japan. Volgens Japan betreffen de raketten een nieuw type dat bestaande verdedigingssystemen te slim af zou kunnen zijn. Op 30 augustus diende het Japanse ministerie van Defensie een begrotingsplan in voor een recordbedrag van USD 50,3 miljard, ook grotendeels bedoeld voor raketafweer.
Ook door de Verenigde Staten wordt gesproken over extra uitgaven om de Amerikaanse raketafweermogelijkheden tegen Noord-Koreaanse raketbedreigingen verder uit te breiden en te verbeteren (2019 US Missile Defense Review [4]). Tegelijkertijd stelde de Amerikaanse minister van Defensie onlangs dat hij voorstander is van het plaatsen van middellangeafstandsraketten in Azië [5].
Verslechterende samenwerking
Deze acties worden niet alleen door Pyongyang (op hun beurt) als provocatief beschouwd - Noord-Koreaanse staatsmedia waarschuwden vorige maand voor een "nieuwe Koude Oorlog" en een escalerende wapenwedloop in de regio [6] -, maar leiden mogelijk ook tot verhoogde spanningen in de strategische relatie tussen China en de VS. In reactie op de Amerikaanse opmerkingen over het plaatsen van middellangeafstandsraketten in Azië reageerde Beijing dat China gedwongen zal zijn tegenmaatregelen te nemen. Terwijl de VS raketafweer noodzakelijk stelt om de nucleaire dreiging van Noord-Korea te verminderen, beschouwt China het als een Amerikaanse strategie om de regionale machtsverhoudingen te verstoren en China’s nucleaire afschrikkingsvermogen te ondermijnen. [7]
Ondertussen worden de betrekkingen tussen Zuid-Korea en Japan steeds moeizamer als gevolg van een handelsdispuut met mogelijke gevolgen voor samenwerking op regionale veiligheidskwesties als het Noord-Korea dossier. Tekenend voor de verslechterende relatie is het opzeggen door Zuid-Korea van een akkoord voor de uitwisseling van militaire informatie (GSOMIA [8]) [9]. Het besluit om de overeenkomst te verlaten zet volgens sommigen de door de Amerikanen geleide trilaterale alliantie onder druk. Deze alliantie is al decennia lang van belang om de vrede in Noordoost-Azië te bevorderen en tegelijkertijd tegenwicht te bieden aan de toenemende Chinese invloed in de regio. De grote uitdaging voor de internationale gemeenschap is om een manier te vinden uit deze negatieve spiraal te raken.
[1] https://www.reuters.com/article/us-japan-defence-budget/japans-military-seeks-record-spending-to-reinforce-north-korea-missile-defenses-idUSKCN1LG0G8
[2] Deze raketten zijn bedoeld om binnenkomende ballistische raketten te onderscheppen.
[3] https://japantoday.com/category/politics/us-approves-3.3bn-sale-of-anti-ballistic-missiles-to-japan
[4] https://www.defense.gov/Portals/1/Interactive/2018/11-2019-Missile-Defense-Review/The%202019%20MDR_Executive%20Summary.pdf
[5] https://www.japantimes.co.jp/news/2019/08/04/asia-pacific/u-s-looks-deploy-new-missiles-asia-defense-chief-says-amid-tensions-china/#.XXttqMJlKDs
[6] https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/noord-korea-waarschuwt-voor-nieuwe-koude-oorlog-als-de-vs-middellange-afstandsraketten-plaatsen-in-azie~bd999d44/
[7] https://carnegietsinghua.org/2019/07/10/missile-defense-and-u.s.-china-strategic-stability-event-7157
[8] General Security of Military Information Agreement
[2] https://www.nti.org/learn/treaties-and-regimes/non-proliferation-and-disarmament-initiative-npdi/
