Als civiel expert in de Palestijnse Gebieden

Waarom een missie in de Palestijnse Gebieden?

‘‘De missie in de Palestijnse Gebieden, ook wel bekend als de European Union Police and Rule of Law Mission for the Palestinian Territories (EUPOL COPPS), is op 1 januari 2006 van start gegaan en richt zich op het professionaliseren, verbeteren en versterken van de Palestijnse veiligheids– en justitiële sector. Deze missie van de Europese Unie is onderdeel van de bredere Europese inspanningen om de opbouw van een Palestijnse staat te ondersteunen en daarmee een duurzame vredesovereenkomst tussen Israël en de Palestijnse Autoriteit, gebaseerd op een twee-statenoplossing, dichterbij te brengen. Momenteel levert Nederland twee adviseurs aan de missie die in samenwerking met de lokale bevolking en de internationale gemeenschap een belangrijke bijdrage leveren aan de veiligheid in de Palestijnse gebieden. Daarmee maakt onze bijdrage deel uit van de bredere Nederlandse inzet in het Midden-Oosten ter versterking van de internationale rechtsorde en veiligheid.’’

Hoe ben jij bij EUPOL COPPS terecht gekomen?

“Na mijn militaire dienst in UNIFIL, Libanon, heb ik internationaal recht en internationale betrekkingen gestudeerd in Groningen. Hierna ben ik werkzaam geweest voor het Hoge Commissariaat voor de Vluchtelingen (UNHCR), onder andere in de Filipijnen, het voormalig Joegoslavië, Jamaica, Cuba, Zuid-Afrika en Papua-Nieuw Guinea. Vervolgens ben ik actief geweest als real estate developer in Nederland, maar na een aantal jaar besloot ik om me toch weer internationaal te oriënteren om bij te kunnen dragen aan “een betere wereld”. Ik ben toen via de missiepool van Buitenlandse Zaken als mensenrechten expert bij de OVSE Missie in Kosovo aan de slag gegaan, en daarna in diezelfde hoedanigheid voor verschillende EU Missies in conflictgebieden, zoals die in Libanon, Atjeh, en Georgië.

Al deze ervaringen kwamen goed van pas toen de kans voorbij kwam om als civiel expert naar de Palestijnse gebieden te gaan. Bovendien had ik tijdens mijn dienst- en studietijd al veel kennis opgedaan over het Palestijns-Israëlische conflict, en was het voor mij een goede kans om deze kennis in de praktijk aan te kunnen wenden. Ook ben ik ervan overtuigd dat door de (Palestijnse) instituten te versterken, de mogelijkheden om oplossingen voor het conflict te vinden groter worden.“

Wat waren jouw werkzaamheden binnen deze missie?

“Mensenrechten zijn onmisbaar voor het opbouwproces van de instituten in de Palestijnse gebieden. De meeste mensen weten dat EUPOL COPPS advies en bijstand verleent aan de Palestijnse civiele politie en diens juridische sector. Maar weinigen zijn zich ervan bewust dat mensenrechten binnen al deze activiteiten een overkoepelend thema zijn. Om die reden was ik in de missie aangesteld als mensenrechtenexpert om de missie op het onderwerp te adviseren en te vertegenwoordigen, alsook om collega’s te helpen mensenrechten binnen hun expertise gebied te integreren en om rechtstreeks met de Palestijnse Autoriteit te werken aan verbeteringen. Door de op mensenrechtenrechten gebaseerde interventie plaatst EUPOL COPPS de Palestijnse bevolking centraal. Met mijn Palestijnse counterparts in de veiligheidssector en justitie werkte ik op onderwerpen zoals een geloofwaardig integriteitssysteem voor de politie, inclusief een gedragscode, en een klachtensysteem voor burgers, in de justitie sector op het vraagstuk van het recht op een eerlijke rechtsgang, en op bevordering van het jeugdrecht. Ook werkte ik aan het harmoniseren van bestaande en nieuwe wetgeving met internationale mensenrechtenverdragen. Verder had ik regelmatig contact met lokale NGO’s wier kritische blik altijd zeer welkom was.’’

Hoe was de samenwerking met Brussel en Den Haag?

“Deze samenwerking verliep uitstekend. Brussel zit bovenop de Missie middels de Civilian Planning and Conduct Capability (CPCC). Er is vrijwel dagelijks contact tussen Brussel en het Hoofd van de Missie. Hierdoor leer je dat de EU veel waarde hecht aan de mensenrechten in haar gemeenschappelijk veiligheids- en defensie beleid op het gebied van crisisbeheersing en vredesoperaties. Wel is het soms lastig om te manoeuvreren tussen de verschillende wensen van de 28-lidstaten.

Vanuit Den Haag is er veel interesse in de missie. Er is dan ook een groot budget voor het verbeteren van de justitiële sector in conflictgebieden. Ik had een goede relatie met Den Haag en zag een Nederlandse vertegenwoordiger in de Palestijnse gebieden zeker een keer per week. Het ministerie van Buitenlandse Zaken heeft behoefte aan informatie en als civiel expert heb je behoefte aan ondersteuning. Dat leidt tot een mooie en soepele interactie.”

Wat zijn de positieve kanten van het werk?

“Er zijn zoveel positieve kanten aan het werk dat ik nauwelijks weet waar ik moet beginnen. Ik denk dat het helpt als je een goed team om je heen hebt. Mede door de culturele diversiteit binnen mijn team heb ik de samenwerking als erg fijn ervaren. Het was prachtig om hier onderdeel van te zijn. Ook de samenwerking met de lokale staf was erg prettig. Zij hebben een enorme intrinsieke motivatie om de situatie in hun land te verbeteren. Dit geldt ook voor mijn lokale counterparts. Het was heel bijzonder om met hen te mogen overleggen, hun vertrouwen te winnen en ze te kunnen helpen.”

Wat zijn de uitdagingen van het werk?

“Voor EUPOL COPPS is de uitdaging relatief groter geworden. Als een missie net begint is het een beetje the wild west, alles is nieuw en veel kan. Lokale counterparts zetten hun beste beentje voor en willen graag samenwerken. Het zogenaamde laaghangende fruit is dan gemakkelijk te plukken – zaken zoals het regelen van uniformen, auto’s en ander materieel voor de politie bijvoorbeeld. Dit geeft een hele positieve drive, omdat in korte tijd veel dingen toonbaar worden neergezet. Nu de missie zo’n 14 jaar door is gegroeid staat ze voor meer complexe uitdagingen,  soms met een politieke lading, waarbij doorgaans vraagtekens gezet worden bij bestaande machtsverhoudingen. Een voorbeeld hiervan is de vraag naar het karakter en de positie van de Palestijnse Civiele Politie: de Missie adviseert hier om de politie een volledig civiel karakter te geven, inclusief door bij een eventuele vervolging deze voor de burgerlijke rechter te laten plaatsvinden, en weg van de meer militaire structuren en rechtspraak. Dit zijn vooralsnog ingrijpende stappen waarvoor politieke goodwill en regelgeving nodig is. Het vereist dan ook meer geduld waar het op resultaten aankomt. Dit kan frustrerend zijn voor collega’s die maar korte tijd onderdeel van de missie zijn, omdat zij graag iets neer willen zetten en resultaat willen zien van hun werk. ”

Tips voor mensen die in de toekomst als civiel expert aan de slag gaan?

“Het is erg belangrijk je goed voor te bereiden. Je kan wel een goede rechter of politieagent in Nederland zijn, maar dat betekent niet automatisch dat je die expertise kan vertalen naar de context van het land waar je naar toe uitgezonden wordt. Daar moet je aan werken. De verhoudingen tussen de mensen en de systemen zijn nou eenmaal vaak anders in andere landen. Het is daarom belangrijk om een open houding te hebben. Je moet je ook realiseren dat je bepaalde dingen tijdelijk opgeeft. Je zult misschien minder vaak met familie en vrienden in Nederland spreken. Tegelijkertijd is het natuurlijk wel makkelijker geworden om contact te houden met het thuisfront door de komst van sociale media.’’

Ben je verder nieuwsgierig geworden naar het werk en ervaringen van onze experts of wil je in de toekomst mogelijk zelf als civiel expert aan de slag? Kijk dan verder op onze website!