Tekst Gerben Hazebroek
Space is hot: de VS heeft sinds kort een eigen Space Force en Elon Musk’s SpaceX rolt momenteel in hoog tempo een satellietnetwerk uit om wereldwijde internettoegang mogelijk te maken. Wat in de ruimte gebeurt, raakt ook rechtstreeks aan de belangen van Nederland. Buiten de directe economische en maatschappelijke waarde van deelname aan ruimtevaartprogramma’s zijn veel andere toepassingen direct afhankelijk van de ruimte: onze ‘smart’ samenleving is niet meer voor te stellen zonder online bankieren, tracking & tracing in de logistiek en satellietdata als informatiebron. En operaties van Defensie zijn onmogelijk zonder satellieten voor communicatie met militairen in uitzendgebieden of de inzet van GPS-geleide wapens.
Leestijd: 2 minuten
De mogelijkheden en kansen van ruimtevaart lijken oneindig maar tegelijkertijd is de ruimte kwetsbaar. Door de sterke groei van het aantal satellieten in de komende jaren groeit de kans op ongelukken en misverstanden. Daarnaast beschikken steeds meer landen over middelen om een potentiële tegenstander het gebruik van satellieten te beperken of ontnemen, van het storen van satellietsignalen tot aan het beschadigen of zelfs vernietigen van satellieten. Proeven met zulke wapens kunnen zorgen voor ruimtepuin dat zeker nog 100 jaar problemen geeft.
Tegengaan dreigingen en risico’s, vergroten weerbaarheid samenleving
De beleidsontwikkeling op ruimteveiligheidsgebied is internationaal dan ook in volle gang: zowel in individuele landen als bij instituten zoals de EU, de Europese ruimtevaartorganisatie ESA, de NAVO en de Verenigde Naties. Dit alles vraagt om een actieve Nederlandse inzet en coördinatie daarvan op dit thema. Het Ministerie van Buitenlandse Zaken pakte die uitdaging op en introduceerde onlangs en in nauw overleg met andere betrokken ministeries nieuw beleid. In dit nieuwe beleid worden in internationaal verband dreigingen en risico’s tegen gegaan en tegelijkertijd wordt op nationaal niveau de weerbaarheid van de samenleving tegen deze dreigingen vergroot.
Dit beleid heeft drie uitgangspunten. Toegang tot het ruimtedomein is essentieel voor het waarborgen van onze nationale veiligheid en het functioneren van de hoogwaardige Nederlandse kenniseconomie. De inzet op veiligheidsaspecten van de ruimte voldoet aan het internationaal recht en draagt bij aan de doelen van de Geïntegreerde Buitenland- en Veiligheidsstrategie (GBVS). En: in de uitvoering van het beleid zoekt Nederland aansluiting met prioriteiten in internationaal verband.
De komende periode zal Buitenlandse Zaken meer dan voorheen aandacht vragen voor het onderwerp ruimteveiligheid bij belanghebbenden zoals beleidsmakers en gebruikers van ruimtemiddelen. Nederland wil ook een rol gaan spelen bij initiatieven om space situational awareness (inzicht in de ruimteomgeving) te gebruiken voor toezicht op en naleving van afspraken over gedrag in de ruimte. BZ spant zich ook in om het nieuwe ruimteveiligheidsbeleid te stroomlijnen met andere relevante trajecten zoals economische veiligheid.
Met de introductie van dit ruimteveiligheidsbeleid zet Nederland een belangrijke stap in het beschermen van de essentiële rol die ruimtevaart speelt in onze nationale veiligheid en hoogwaardige kenniseconomie. Het voegt daarnaast letterlijk een nieuwe dimensie toe aan de bestaande inzet van Nederland in het verder bevorderen van de internationale veiligheid, stabiliteit en rechtsorde.
Meer informatie over het ruimteveiligheidsbeleid van BZ is te vinden in de recent gepubliceerde Kamerbrief over dit onderwerp: https://www.rijksoverheid.nl/binaries/rijksoverheid/documenten/kamerstukken/2021/03/05/kamerbrief-inzake-introductie-ruimteveiligheidsbeleid/kamerbrief-inzake-introductie-ruimteveiligheidsbeleid.pdf.
