Women, Peace & Security in de praktijk in Oost-Oekraïne

Ruim 1300 OVSE-ers, waarvan de meeste gestationeerd in Oost-Oekraïne, volgen de veiligheidssituatie in Oekraïne en proberen bij te dragen aan een vreedzame oplossing van het conflict tussen Rusland en Oekraïne over de Donbas. De SMM heeft tot taak te monitoren wat er in het gebied gebeurt en daarover feitelijk te rapporteren.

Hoe zijn jullie bij de monitoringsmissie in de Oekraïne terechtgekomen?

Yvette: 'Ik hield me al langer bezig met internationale veiligheidsvraagstukken. Eerder was ik  werkzaam voor het Ministerie van Defensie met een specifieke focus op operaties in en rondom de Hoorn van Afrika. Verder heb ik zowel in Soedan als Afghanistan gewerkt, met name gericht op politieke ontwikkelingen.

In diverse internationale organisaties heb ik me toegelegd op de implementatie van de Women, Peace and Security agenda. Op basis van deze ervaringen heb ik gesolliciteerd voor een functie bij de SMM. Daar ben ik begonnen als senior adviseur Gender in Kyiv, een hele boeiende tijd, en vervolgens ben ik aangenomen als plaatsvervangend teamhoofd van één van de tien monitoringteams in de missie. Ik wilde namelijk graag meer ervaring opdoen met het managen van grote operaties op veldniveau.'

Sanne: 'Ik ben vorige zomer aan de slag gegaan bij het hoofdkantoor van de SMM in Kyiv, de stad waar ik eerder als Gender & Human Rights Adviser/Trainer werkzaam was bij EU Advisory Mission (EUAM) Ukraine. Daarvoor werkte ik als politiek adviseur voor de speciale vertegenwoordiger van EU in Bosnië en Herzegovina en als adviseur, onderzoeker en lobbyist voor diverse NGOs. VN-resolutie 1325 en de bredere gender-, vrede- en veiligheidsagenda loopt ook bij mij als een rode draad door mijn carrière.'

Hoe is het om in Oekraïne te werken?

Yvette: 'Mijn standplaats is nu Loehansk, in wat de OVSE aanduidt als “non-government controlled areas”. Ik werk dus vanuit een gebied dat in handen is van de separatisten, die een zogenaamde republiek hebben uitgeroepen. Tegelijkertijd werkt een groot deel van mijn team vanuit “government-controlled areas”, en ben ik ook regelmatig daar aan het werk, waarbij ik de “frontlijn” oversteek.

Oekraïne is een fascinerend land. Ik ben dankbaar dat ik zoveel verschillende Oekraïense regio’s heb leren kennen en dat ik momenteel vanuit de Donbas werk. Door haar aanwezigheid, rapportages en het faciliteren van dialoog doet de SMM heel concreet aan conflictpreventie- en oplossing.

Het conflict in Oekraïne is nauwelijks nog in het nieuws in Nederland, maar het staakt-het-vuren wordt hier regelmatig geschonden. Daarbij vallen nog steeds burgerslachtoffers. De problemen met mijnen en onontplofte munitie zijn enorm. Hetzelfde geldt voor de impact van het conflict op civiele infrastructuur (zoals de watervoorziening). Vanuit de missie blijven we hier aandacht voor vragen en werken we bijvoorbeeld met verschillende partijen om lokale “windows of silence” te bewerkstelligen om ontmijning of reparaties aan infrastructuur mogelijk te maken.'

Sanne: 'Interessant! Ik heb al veel van het land gezien. Voor de EUAM bezocht ik onder andere Marioepol in de “government-controlled area” in het oosten (een 18-uur durende reis met de nachttrein!) en Oezjhorod in het uiterste westen van het land. Bij de SMM doe ik momenteel nog veel van achter de keukentafel (want Covid...) maar gelukkig kon ik op internationale vrouwendag mee met ons Kyiv Monitoring Team “on patrol”. Zodra de situatie het toelaat, hoop ik ook bij de collega’s in het oosten langs te gaan.'

Wat maakt werken voor de SMM interessant?

Yvette: 'Voor mij persoonlijk blijft de internationale samenwerking binnen en buiten de missie een enorme plus. In mijn team van ongeveer 350 missieleden, hebben we zo’n 40 verschillende nationaliteiten. Zowel in de werkomgeving als op sociaal vlak, is het simpelweg heel interessant en leerzaam om met zoveel verschillende culturen samen te werken.

De diversiteit onder missieleden is ook groot als het gaat om professionele ervaring. Zo hebben we missieleden die vanuit een militaire of politieloopbaan komen, maar ook civiele experts die bijvoorbeeld voor mensenrechten-NGO’s of politieke denktanks werkzaam zijn geweest. Als leidinggevende is het soms ook een uitdaging om met zoveel verschillende profielen te werken. In dat opzicht geeft de SMM mij ook de mogelijkheid om mezelf verder te ontwikkelen.

Ten slotte vind ik het ook bijzonder dat de missie zowel een belangrijke rol speelt op de grond (met name middels de dagelijkse patrouilles) als op hoog politiek niveau, zoals in de onderhandelingen binnen de Trilaterale Contactgroep, waarin vertegenwoordigers van Rusland en Oekraïne met elkaar spreken over een oplossing van het conflict. Je begrijpt zo ook beter de impact van politieke beslissingen (of het gebrek daaraan) op de lokale bevolking.'

Sanne: 'Ik maak graag de vertaalslag van “commitments and values” naar beleid en praktijk – en dit is precies wat ook van mij wordt verwacht als senior-adviseur Gender. Zo coördineerde ik de afgelopen maanden de ontwikkeling van het SMM Gender Equality Action Plan (2021-2023). In dit stappenplan zet de missie uiteen wat de doelen zijn als het gaat om van gendergelijkheid en de implementatie VN-resolutie 1325 – en vooral ook hoe de missie van plan is de gestelde doelen te verwezenlijken.

Ter voorbereiding heb ik uitgebreid gesproken met collega’s, zowel op het hoofdkantoor als in onze monitoring teams. Dat sparren met collega’s was erg leuk – deels omdat we zeer uiteenlopende achtergronden en dus ook ideeën hebben. Ook leuk: geen een dag is hetzelfde bij de SMM. Het ene moment geef ik training aan onze senior managers; het andere werk ik aan een politieke briefing of ontmoet ik vrouwen die zich lokaal inzetten voor vrede en veiligheid.'

Er worden naar verwachting dit jaar opnieuw monitors geworven. Heb je nog tips voor mensen die overwegen te solliciteren?

Yvette: 'Waar het gaat om de functie van Monitoring Officer, word je in principe als monitor altijd eerst in het oosten van Oekraïne geplaatst, in het team in de regio Loehansk of Donetsk. Ik kan zeggen dat voor ons team, we op zoek zijn naar verschillende profielen, en vooral ook veel waarde hechten aan competenties die belangrijk zijn om succesvol te werken binnen een divers team in een soms uitdagende omgeving.

We zijn geïnteresseerd in kandidaten die ervaring hebben op het gebied van mensenrechten, politieke analyses en/of veiligheidskwesties. Het is belangrijk om goed te kunnen rapporteren in het Engels. Uiteraard is het erg nuttig als kandidaten de Oekraïense of Russische taal spreken en ervaring in de regio hebben. Dit is echter geen must. Het is vooral belangrijk, ook in de test- en interviewfase, dat je eerdere werkervaringen goed kunt vertalen naar de Oekraïense context.

Als laatste, zou ik graag meer vrouwelijke kandidaten zien. Een betere vertegenwoordiging zou goed zijn voor de missie en onze output. Ik weet zeker dat er genoeg expertise aanwezig is, dus ik hoop dat dit artikel wellicht de belangstelling verder kan aanwakkeren.'

Sanne: 'Laat je niet afschrikken door de waslijst aan eisen en wees ook vooral niet te bescheiden in het beschrijven van je relevante kennis en ervaringen. Was je tijdens je studententijd als vrijwilliger actief rond mensenrechten? Noem het!

Neem ook een kijkje op de SMM-website of de facebookpagina van de SMM-missie voor je aan je sollicitatie begint. Er staan veel verhalen over het werk van de missie, en over onze monitors in het bijzonder.

Die stukjes geven je een goed idee van wat het werk van onze monitors nu eigenlijk precies inhoudt. En solliciteer je met succes? Neem dan contact op met de Nederlanders die al bij de SMM aan de slag zijn, of zijn geweest. Zij kunnen je verder briefen, bijvoorbeeld over je precieze plaatsing in het oosten, waardoor je veel beter voorbereid aan de slag gaat.'

Interesse in uitzending naar de OVSE?

Uitzending naar de OVSE door Nederland verloopt via de civiele missiepool.

• Lees meer over de civiele missiepool en de criteria waaraan je moet voldoen om daarin opgenomen te worden.