5 vragen aan Pieter Jan Kleiweg de Zwaan, oud-directeur DVB

RUBRIEK #DVB25: ANDERE TIJDEN

Hoe omschrijft u het DVB van toen in één zin?

“Een van de belangrijkste schakelpunten van het buitenlands beleid van Nederland, met zeer talentvolle medewerkers. Om toe te lichten: ik zeg schakelpunt, want heel veel belangrijke kamerbrieven, of het nou ging over missies en operaties, de NAVO, het GVDB, nucleaire veiligheid, cyber, wapenexport; die werden – en worden – allemaal door DVB geschreven. Het zijn bovendien thema’s waar de minister van Buitenlandse Zaken en de premier vaak over worden bevraagd in het Nederlands parlement. Het zijn dus onderwerpen die ook in het hart liggen van de binnenlandse politiek.

Ik ben helaas maar één jaar directeur van DVB geweest. In 2016 werd ik Plaatsvervangend Directeur-Generaal Politieke Zaken. Een jaar was eigenlijk te kort, want DVB was een fantastische directie met zoveel goede mensen en absoluut een uitstekende sfeer.”

Wat waren momenten die u vooral zijn bijgebleven van uw tijd bij DVB?

“Als ik terugkijk, zijn er een aantal momenten geweest die grote indruk hebben gemaakt. Zo was ik nog maar net begonnen met mijn functie als directeur, toen de nucleaire deal met Iran werd gesloten. Daarna ben ik met collega’s veel bezig geweest met de anti-ISIS-missie, eerst in Irak en later ook boven Syrië. Die uitbreiding van het mandaat is een complex besluit geweest waar de regering niet over een nacht ijs is gegaan. Dat was tegelijkertijd in een periode waarin de Bataclan-aanslagen plaatsvonden in Frankrijk, dus ook de strijd tegen het terrorisme bleef van belang. DVB heeft toen nog op ministerieel niveau in Den Haag een grote conferentie georganiseerd over terrorismebestrijding in het kader van de UN Global Counter-Terrorism Strategy. Dat zijn allerlei belangrijke momenten geweest die me nog steeds bijblijven.”

En wat was de grootste uitdaging?

“Dat was toch wel de strijd tegen ISIS. Dat was toen een hele grote uitdaging. ISIS beheerste een territorium van Irak tot en met Syrië. Tegelijkertijd trad ook het regime van Assad bruut op tegen de gematigde gewapende oppositie in Syrië. Die chronische instabiliteit leidde mede tot een vluchtelingencrisis die het vrije verkeer van personen in de EU op zijn grondvesten deed schudden. Dat raakte ons allemaal. Daarnaast sloeg ISIS toe in het hart van Europa met de Bataclan-aanslagen. Dat heeft er toen toe geleid dat we steeds actiever zijn geworden in de strijd tegen ISIS maar ook de gematigde gewapende oppositie in Syrië zijn gaan steunen met niet-lethale goederen. Want die groepen kwamen knel tussen de meedogenloosheid van Assad en de tirannie van ISIS.”

Hoe hebben de internationale veiligheidsuitdagingen zich ontwikkeld de afgelopen 25 jaar?

“De harde competitie, en tegenstellingen, tussen staten in het veiligheidsdomein is weer toegenomen na de relatief vreedzame periode na de Koude Oorlog. Neem bijvoorbeeld de opkomst van China op het wereldtoneel. De EU noemt China terecht een ‘strategische concurrent’. Maar ook Rusland is veel assertiever dan in de jaren ‘90. Daarnaast zijn veiligheidsdreigingen een stuk diffuser geworden vergeleken met vroeger; tegenwoordig houden we ons bezig met onderwerpen zoals hybride dreigingen, cyberdreigingen, internationaal terrorisme en economische veiligheid. Dat was in de begindagen van DVB wel anders.”

Wat is er nodig om Nederland de komende 25 jaar veilig te houden?

“Ten eerste moeten meer geld en middelen beschikbaar komen. We kunnen niet voor een dubbeltje op de eerste rij zitten. En we hebben ons aan de 2%-norm defensie-uitgaven gecommitteerd. Ten tweede moet er nog meer geïnvesteerd worden in onze bondgenootschappen en het aangaan van strategische allianties met partners als India. Ten derde, we moeten bereid blijven interventionistisch op te treden wanneer onze belangen dat vragen. Nederland is een land met een mondiale blik. Daar hoort verantwoordelijkheid bij. Ten vierde moeten we de interdepartementale samenwerking verder uitdiepen. Internationale veiligheid is tegenwoordig niet alleen een onderwerp dat relevant is voor BZ en Defensie, maar ook voor bijvoorbeeld JenV en EZK. ‘Whole of government’ noemen de Britten dat.”