Tekst Nina Alberti en Joris van Schie
Foto Gerben Hazebroek
Met een gloednieuwe interne toekomstvisie zet het ministerie van Buitenlandse Zaken een nieuwe stap in het ruimtedomein. Onze maatschappij, nationale veiligheid en economie zijn in grote mate afhankelijk geworden van de ruimte. Het was daarom hoog tijd om ook de belangen en risico’s voor het departement in kaart brengen. Deze uitdaging is opgepakt door de Directie Veiligheidsbeleid (DVB), samen met de Eenheid Strategische Advisering (ESA) en het Netherlands Space Office (NSO).
De ruimte wordt steeds belangrijker
Een telefoontje plegen of een route uitstippelen, het wordt allemaal mede mogelijk gemaakt door de ruimte. Ook op het gebied van nationale veiligheid spelen satellieten een grote rol. Bijvoorbeeld bij het monitoren van dreigingen zoals raketlanceringen of het ondersteunen van militaire operaties met satellietcommunicatie en -navigatie. Maar gezien de razendsnelle technologische vooruitgang en dalende kosten wordt de ruimte steeds toegankelijker en dus ook steeds drukker. Hierdoor groeit de hoeveelheid gevaarlijk ruimtepuin en neemt het risico op botsingen tussen satellieten toe. De toekomstvisie verschijnt bovendien op een moment waarin geopolitieke spanningen toenemen in de ruimte. Landen proberen hun belangen in en via de ruimte te beschermen waardoor conflicten op aarde zich kunnen uitbreiden naar dit nieuwe, strategische domein.
BZ-Toekomstvisie Ruimtedomein
De snelle ontwikkelingen in de ruimte en de daarmee gepaard gaande kansen en risico’s zijn te groot om te negeren. Vorig jaar verscheen daarom een brede nationale visie op de ruimte: de Langetermijn Ruimtevaartagenda (LTR), waaraan ook Buitenlandse Zaken meeschreef. De BZ-Toekomstvisie Ruimtedomein is de eigen vertaling hiervan naar het Nederlandse buitenland- en veiligheidsbeleid. Gezien het internationale karakter van ruimtevaart bestaat daarmee namelijk een flinke overlap. Zo zet het ministerie de koers voor beleid op het gebied van ruimterecht en ruimteveiligheid via internationale organisaties zoals de VN, de NAVO of de EU, maar is het ook zelf een gebruiker van satellietdata.
De toekomstvisie schetst de eigen ambities voor het ruimtedomein tot aan 2035. Om de Nederlandse belangen in de ruimte te beschermen is het allereerst nodig om onze ruimtecapaciteiten op nationaal, EU- en NAVO-niveau te versterken. Daarnaast zet het ministerie zich binnen de VN in voor aanvullende regels voor verantwoord gedrag in de ruimte. Tot slot is er toenemende aandacht voor ruimtediplomatie, om via de mogelijkheden die ruimtevaart en satelliettoepassingen bieden de relaties tussen Nederland en andere landen te versterken.
De ruimte als onderdeel van Nederlands buitenland- en veiligheidsbeleid
Om deze doelen te bereiken, zet het ministerie een aantal concrete stappen. Zo komt er een BZ-contactpersoon bij het Netherlands Space Office die zal zorgen voor betere politieke en technische advisering van BZ over het ruimtedomein. Ook gaat het ministerie de kennis binnen het departement vergroten over de mogelijkheden die de ruimte biedt, zoals het gebruik van satellietdata, -producten en diensten. Deze kunnen bijvoorbeeld worden gebruikt voor het verifiëren van verdragsafspraken of het verzorgen van beveiligde verbindingen met het postennetwerk.
Het ministerie voorziet dat het ruimtedomein binnen tien jaar een integraal onderdeel is geworden van het Nederlandse buitenland- en veiligheidsbeleid. Buitenlandse Zaken maakt met deze visie een belangrijke sprong om nu en in de toekomst slagvaardig te kunnen blijven inspelen op alle ontwikkelingen in het ruimtedomein.
Lees het volgende artikel: Wat doet Nederland in NAVO-partnerlanden?
