Het regende de afgelopen tijd bordjes met ‘Tijdelijk gesloten’ op winkels, restaurants en andere ondernemingen in het straatbeeld. Inmiddels mogen de meeste bedrijven weer open, met inachtneming van de protocollen. Hoe gaan zij nu verder? Een gesprek met Leendert-Jan Visser, algemeen directeur van MKB-Nederland, over de gevolgen van de coronacrisis voor het midden- en kleinbedrijf.
Hoe zijn de afgelopen weken geweest voor het mkb in Nederland?
Leendert-Jan: “Simpelweg rampzalig, ondanks een hele goede samenwerking met het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Misschien weet je nog het moment dat de intelligente lockdown van start ging. De scholen gingen op dat moment dicht, de horeca moest de deuren sluiten. Wat we zagen, is dat ook veel winkels uit zichzelf sloten, vanwege het advies om zoveel mogelijk thuis te blijven. Snel werd duidelijk dat dit voor onze achterban de verkeerde kant opging.
“Nadenken over wat er wél kan is veel leuker dan bezig zijn met wat er níet kan”
Daarom hebben we samen met EZK de handen ineengeslagen om te kijken wat er wél kon binnen de richtlijnen van het RIVM. We hebben gesprekken gevoerd met de sectoren en ondernemers, en samen protocollen opgesteld. Je merkte dat de gemoedstoestand bij veel ondernemers direct omsloeg in inspiratie. Nadenken over wat er wél kan is veel leuker dan bezig zijn met wat er níet kan. Dat we dit konden doen was uiteraard volledig te danken aan de verminderde druk op de IC’s.”
Hoe gaat het nu met deze bedrijven?
“Het beeld is wisselend. Sommige bedrijven zijn weer volledig open en draaien weer redelijk. Zichtbare sectoren die het veel moeilijker hebben zijn de horeca, recreatie, evenementen- en reisbranche en alle verwante bedrijven in de keten. Ze mogen weer aan het werk, maar kunnen met de beperkingen van de 1,5 meter regel vaak niet rendabel zijn. En dan zijn er nog een aantal branches die ook na al die maanden nog volledig gesloten zijn, zoals de ballonvaart en discotheken. Bovendien voltrekt deze crisis zich niet lineair. Er zijn sectoren waar de klap nog moet komen, zoals in de metaal en industrie. Die hadden in maart nog goed gevulde orderportefeuilles maar die beginnen op te raken en er komen weinig nieuwe orders binnen.
We krijgen hier de meest dramatische verhalen van ondernemers binnen. Stel je eens voor, je bent de zoveelste generatie van een familiebedrijf. Je hebt een heel mooie, goedlopende onderneming. Zonder jouw schuld, of de schuld van de overheid, vraag je je nu af: overleef ik dit? De route van verandering is soms mogelijk, maar lang niet voor iedereen.
“Je werd misschien wel eerst geprezen om wat je deed”
Ik erger me aan mensen die zeggen: ‘Je moet je aanpassen.’ Je werd misschien wel eerst geprezen om wat je deed. Denk bijvoorbeeld aan podiumbouwers in de evenementenbranche. Hier heb je specialisten op het gebied van licht en geluid. Ineens wordt aangekondigd dat er geen evenementen meer zijn tot minstens 1 september. Zij kunnen zich niet zomaar even aanpassen. Zij staan nu voor de vraag: wat zal ik doen? Ga ik het uitzingen en hopen dat de markt op korte termijn weer aantrekt? Of stap ik eruit voordat ik failliet ga en alles kwijtraak?”
Is de situatie volgend jaar beter denk je?
“De komende maanden worden zwaar en zeer onzeker. Zoveel bedrijven worden nu kunstmatig overeind gehouden. We snappen dat dit een keer ophoudt maar we moeten alles doen om zoveel mogelijk bedrijven en banen te behouden. Tegelijk vertrouw ik op de kwaliteit van ondernemers, dat is iets dat we zeker weten. Velen zullen uit een diep dal opklimmen.”
“Wat is er definitief veranderd door deze crisis? Dat is de grote vraag nu”
Hoe gaan ze dat doen?
“Vindingrijkheid speelt hier een rol. Op een kleiner niveau draaien kan ook. Wat een ondernemer beslist hangt ook sterk af van de vooruitzichten en waar de markt uiteindelijk, als het ergste deel van de crisis achter ons ligt, heen gaat. Wat is er definitief veranderd door deze crisis? Dat is de grote vraag nu. Is online shoppen bijvoorbeeld blijvend naar een hoger niveau getild of is dit een tijdelijke ontwikkeling? Wordt thuiswerken de trend straks? Ik vraag me heel veel dingen af.”
Wat kun je doen als ondernemer als je pogingen om je bedrijf te redden mislukken?
“Wat je vaak ziet is dat bedrijven het lang volhouden. Grote beslissingen als het verlaten van het bedrijfspand, worden pas genomen als de ondernemer al alles geprobeerd heeft. Maar je kán te laat zijn. Privé kun je als ondernemer ook veel kwijtraken hierdoor. Het zou daarom goed zijn als bedrijven gefaciliteerd worden om te kunnen stoppen. Andere bedrijven zullen het redden doordat ze nu weer open kunnen of door nieuwe plannen te bedenken. Ik hoop dat de meerderheid, met de steun uit het noodpakket, de coronacrisis kan doorstaan.”
