Sinds 2020 laat het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat jaarlijks onderzoeken wat er bij werkgevers speelt op het thema duurzame mobiliteit. Marie-José Olde Kalter (Beleidsadviseur Datagedreven mobiliteitsbeleid, Monitoring en Evaluatie, IenW), gaf in de Rijtuigenloods een kort inkijkje in de resultaten en gaf ook twee onderzoeksbureaus het podium.
Het terugkerende werkgeversonderzoek – een grote enquête, dit jaar onder ruim 1000 werkgevers - is een reactie op het Klimaatakkoord. Eén van de doelstellingen is dat de CO2-uitstoot afkomstig uit woon-werk- en zakelijk verkeer, in 2030 met 1 megaton is teruggedrongen. Met het terugkerende onderzoek wil het ministerie inzicht krijgen in het duurzame mobiliteitsbeleid van werkgevers met 100 of meer werknemers.
Drie manieren van duurzaam reizen
In dit jaarlijkse onderzoek maakt IenW altijd onderscheid in drie manieren om duurzame mobiliteit te stimuleren:
- Minder reizen (bijvoorbeeld door thuis te werken)
- Anders reizen (bijvoorbeeld een overstap van de auto naar OV, fiets of lopen)
- Schoner reizen (bijvoorbeeld het elektrificeren van wagenparken en de aanleg laadpalen)
De afgelopen drie jaar is er – vooral als gevolg van COVID-19 – een enorme versnelling zichtbaar op het gebied van minder reizen. In 2020 heerste bij veel bedrijven nog het idee: we moeten iets met thuiswerken. Olde Kalter: ‘In 2021 en 2022 zie je dat hybride werken echt beklijft en mensen thuiswerken afwisselen met werken op kantoor. Werkgevers én werknemers zien duidelijk de waarde van het momentum: dit moeten we proberen vast te houden.’
'Er is veel behoefte aan kennis en begrijpelijke informatie, in het bijzonder over fiscale regelingen en wetgeving, die beschikbaar is voor iedereen'
Kansen en uitdagingen
Schoner reizen blijft de grootste uitdaging. Vooral kleinere werknemers zijn bijvoorbeeld niet goed genoeg op de hoogte van fiscale mogelijkheden en subsidieregelingen. Het ministerie van IenW heeft hierin een rol: bijvoorbeeld door praktijkvoorbeelden te delen en te adviseren over de mogelijkheden in duurzamere alternatieven. De regionale werkgeversnetwerken spelen hierin een belangrijke rol. Zo kunnen ook op het gebied van schoner reizen de komende jaren grote stappen worden gezet.
Voorbeeldfunctie voor de overheid
Mede als gevolg van de pandemie is er een positieve ontwikkeling op het gebied van hybride werken. Nu is het zaak dit vast te houden. Organisatieadviesbureau TwynstraGudde deed daarom onderzoek naar het handelingsperspectief dat de Rijksoverheid werkgevers biedt op het gebied van hybride werken. Froukje Terpstra en David Ubbens van TwynstraGudde presenteerden dit onderzoek tijdens de conferentie.
‘Werkgevers gaven in het onderzoek aan behoefte te hebben aan één gezamenlijke visie vanuit de overheid, die bovendien een voorbeeldfunctie wordt toegedicht. Er is veel behoefte aan kennis en begrijpelijke informatie, in het bijzonder over fiscale regelingen en wetgeving, die beschikbaar is voor iedereen. Voor spreiden van reisgedrag is actieve sturing nodig vanuit de overheid, zo kwam ook uit het onderzoek naar voren.’
Inzichten vanuit gedrag
Kyron Olmeijer (Gedragspsycholoog D&B) gaf een korte presentatie over gedragspsychologie in relatie tot verduurzamen van mobiliteit. ‘We weten allemaal: klimaatverandering is een probleem, CO2-emissie is een probleem’, aldus Olmeijer. ‘Toch’ – hij laat op het scherm een beeld zien – ‘sluiten we nog steeds regelmatig achteraan aan in de file.’ Het gaat volgens Olmeijer om verandering van een mindset. ‘Gedrag is vaak een ingebakken gewoonte, in het onderbewustzijn. Dat is lastig te veranderen. Kijk naar premier Rutte die RIVM-baas Jaap van Dissel een hand gaf na de allereerste persconferentie, met als één van de belangrijkste adviezen om geen handen meer te schudden.’
Vier lessen die Olmeijer werkgevers wil meegeven:
- Gedragsverandering = kleine stapjes
- Stel het gedrag dat je van de werknemer wilt zien centraal
- Zie jezelf als middel en verander je eigen gedrag
- Bekrachtig de duurzaamste mindset van werknemers als ze duurzaam gedrag laten zien
