Dit artikel hoort bij: KNMI specials 01

Nederlandse klimaataanpak

Op de fiets langs woningen met zonnepanelen

"Ik heb zonnepanelen op mijn dak, neem de fiets in plaats van de auto en mijn huis is goed geïsoleerd. Wat doet de overheid eigenlijk tegen klimaatverandering?"

De Nederlandse aanpak bestaat uit het verminderen van broeikasgassen (mitigatie) en het klimaatbestendig maken van Nederland (adaptatie). Alle maatregelen tot 2030 staan in de Klimaatagenda (2013) en in het Energieakkoord (2013).

Nederland heeft zich verbonden aan het VN-Klimaatakkoord dat in december 2015 in Parijs is ondertekend. Bijna 200 landen hebben ingestemd met de doelstelling om de uitstoot van broeikasgassen dermate terug te dringen dat de opwarming van de aarde beperkt wordt tot ruim beneden 2 graden ten opzichte van het niveau van vóór de opkomst van de industrie. Het streven is maximaal 1,5 graad opwarming.

Wat betekent 2 graden-doelstelling?

Twee graden wordt gezien als een omslagpunt waarbij natuurlijke processen zo veranderen dat ze onomkeerbaar zijn. Sommige wetenschappers vermoeden dat dit al bij 1,5 graad is.
 

De gemiddelde wereldtemperatuur is inmiddels al 0,9 graad gestegen. Dus het mag niet meer dan een graad wereldwijd warmer worden. Hierbij moeten we rekening houden met het gegeven dat het klimaatsysteem vertraagd werkt. Als we onmiddellijk zouden stoppen met het uitstoten van broeikasgassen, dan gaat de opwarming nog door. Broeikasgassen zijn niet meteen uit de lucht verdwenen.

Naast de wereldwijde afspraken is Nederland ook gebonden aan de Europese afspraak om in 2020 minimaal 20 procent minder CO2 uit te stoten ten opzichte van 1990 (Klimaat en energiepakket van de EU). 

3 beleidsniveau klimaat

Energieakkoord

Ruim veertig organisaties (overheid, werkgevers, vakbeweging, natuur- en milieuorganisaties, maatschappelijke organisaties en financiële instellingen) hebben in 2013 in het Energieakkoord hun handtekening gezet voor duurzame groei. In het Energieakkoord 2020 staan afspraken over energiebesparing, schone technologie en klimaatbeleid zoals een besparing van het energieverbruik met gemiddeld 1,5 procent per jaar.  
Een greep uit de maatregelen zijn het afbouwen van de kolencentrales uit de jaren tachtig, het stimuleren van zon- en windenergie en het ontwikkelen van een energietransportnetwerk dat uitgaat van lokale energieopwekking. 

Elektrische auto's in Amsterdam: schoon, stil en energiezuinig

Windmolen

Almere: windmolen in koolzaadveld

N50 tussen Ens en Kampen, Ramspolbrug over het Ramsdiep

Deze duurzame brug is energieneutraal, de benodigde energie wordt gewonnen uit de zonnepanelen aan de zijkanten van de brug

Het Benthemplein in Rotterdam: een innovatief waterplein

Bij flinke regenbuien wordt het water opgevangen in de bassins van het plein. Als het droog is, kan er worden gespeeld.

Project Westenholte, Ruimte voor de Rivier in Zwolle

In de uiterwaarden van de IJssel worden nevengeulen gegraven en de dijk wordt verlegd om de IJssel voldoende ruimte te geven. Nieuwe huizen van bewoners uit de uiterwaarden worden op terpen gebouwd, waarna de terpen onderdeel van de nieuwe dijk worden gemaakt.

Landschapskunstwerk De Wassende Maan van kunstenaar Paul de Kort in Werkendam

Afhankelijk van het getij staan de spiralen van het labyrint meer of minder onder water. Het kunstwerk ligt in polder de Noordwaard in de Biesbosch. In het kader van Ruimte voor de Rivier is de dijk van de Merwede gedeeltelijk afgegraven. Doel is het maken van een doorstroomgebied, bij hoge waterstanden zal het water van de Nieuwe Merwede afgeleid worden en zo westelijk naar het Hollandsch Diep afgevoerd worden. De kans op overstromingen (in de bovenloop) is hierdoor kleiner.

Urban Farming Dak van Zuidpark, Amsterdam

Op het dak van kantorengebouw Zuidpark is een groen dak aangelegd, het Urban Farming Dak. Hier worden groenten geteeld voor het kantoorrestaurant. Collega’s kunnen hier lunchen, vergaderen en wandelen tussen de bakken met sla, prei, kamille, groenten en kruiden. De tuin wordt door hoveniers onderhouden. Groen in de stad vermindert de hittestress en het vangt daarnaast regenwater op.

Deltaprogramma

Hoewel de Nederlandse overheid de uitstoot van broeikasgassen gaat beperken, blijft het nodig om Nederland klimaatbestendig te maken.
Aangezien Nederland een deltaland is dat gedeeltelijk onder de zeespiegel ligt, zijn de gevolgen van klimaatverandering snel voelbaar. Voor circa zestig procent van Nederland is er kans op overstromingen vanuit zee of door hoogwater in rivieren. Hiervoor heeft de Nederlandse overheid het Deltaprogramma in het leven geroepen om Nederland klimaatbestendig te maken. Het gaat hierbij om waterveiligheid, zoetwaterproblematiek en de ruimtelijke inrichting van Nederland.

Met het Deltaprogramma zijn nog niet alle bedreigingen van klimaatverandering gedekt. In 2017 brengt het kabinet de Nationale Adaptatie Strategie uit over het omgaan van klimaatrisico’s en het benutten van kansen in alle sectoren die met klimaatverandering te maken kunnen krijgen.

Lokale Klimaatagenda

Gemeenten, provincies en waterschappen voeren ook een actief klimaatbeleid. In de Lokale Klimaat Agenda ‘Werk maken van Klimaat’ staan hun acties zoals woningen en gebouwen energiezuiniger maken, fietsen en openbaar vervoer aantrekkelijker maken en zorgen voor voldoende oplaadpunten voor elektrische voertuigen.

Inmiddels gebeurt er lokaal al veel aan het klimaatbestendig maken van Nederland. Rotterdam heeft waterpleinen en gebruikt het water juist om stadswijken aantrekkelijker te maken. Tiel heeft met serious gaming een waterprobleem voor een nieuwbouwwijk aan de Waal omgebogen naar kansen. Rivieren hebben meer ruimte gekregen zodat (regen)water beter afgevoerd kan worden zoals in het Waterschap Rivierenland. Waar het water ook wordt opgevangen in geval van droogte. De terp is op veel plaatsen in Nederland weer terug zoals in de Overdiepse polder in Waterschap Brabantse Delta. En er wordt naast dijkversteviging meer geïnvesteerd in natuurlijke barrières tegen het wassende water bijvoorbeeld in de Harger- en Pettemerpolder.

Wat kun je zelf?

Wil je zelf aan de slag met energiebesparen en duurzaam leven? Duurzaam Doen geeft een scala aan praktische tips.