Persoon, sportaanbod en organisatievorm gerelateerd aan de sociale waarde

Eerder schetsten we al dat de persoonskenmerken van deelnemers aan deze drie organisatievormen verschillen en dat ook de kenmerken van de sport zelf verschillen laten zien (zie ook bijlage 1). Biedt dit een verklaring voor de verschillen in de sociale waarde? Dat zoeken we uit door in een factoranalyse alle sociale aspecten samen te voegen tot één variabele en multivariaat te controleren voor persoons- en sportkenmerken.

Uit deze analyse blijkt dat het verschil in sociale waarde tussen sportverenigingen, informele groepen en commerciële aanbieders deels samenhangt met de kenmerken van hun deelnemers en deels met de kenmerken van het sportaanbod (figuur 2, zie ook bijlage 2). De sociale waarde van de sportvereniging is het sterkst, maar neemt na controle het meest af. Daaruit blijkt dat de sociale waarde van de sportvereniging in grote mate samengaat met kenmerken van de leden zelf (selectie-effect) en de kenmerken van hun sportaanbod, zoals het wekelijks deelnemen aan lessen of trainingen en betrokkenheid als vrijwilliger.

De sociale waarde van informele groepen ligt tussen die van sportverenigingen en commerciële aanbieders in. Controle voor persoonskenmerken brengt weinig verandering in de sociale waarde van informele groepen, waarmee duidelijk is dat zij een andere doelgroep trekken dan sportverenigingen. Controle voor sportkenmerken laat wel een verandering zien. Zouden sportverenigingen en informele groepen een vergelijkbaar sportaanbod hebben (qua sportfrequentie, deelname aan trainingen of evenementen, takken van sport en betrokkenheid als vrijwilliger), dan is het verschil in sociale waarde afwezig. Vooral de persoonskenmerken van informele groepen verklaren het verschil met de sociale waarde van sportverenigingen: informele groepen en sportverenigingen trekken verschillende groepen sporters aan.

De sociale waarde van commerciële aanbieders is het laagst. Zowel de doelgroep die ze aantrekken als de kenmerken van hun sportaanbod wijkt sterk af van sportverenigingen als het gaat om het waarderen van sociale aspecten. Vooral volwassenen die druk zijn met werk of het gezin, zijn te vinden bij commerciële sportaanbieders. De kans is groot dat zij bewust voor het flexibele sportaanbod van commerciële aanbieders kiezen en al dan niet bewust minder waarde hechten aan de sociale aspecten. Vaak geven deze sporters ook aan vooral voor hun gezondheid actief te zijn en minder vaak omdat ze het leuk of gezellig vinden (Pulles en Wendel-Vos 2018, Tiessen-Raaphorst et al. 2019). Afwegingen tussen flexibiliteit en gezondheid enerzijds en sociale waarde anderzijds blijven een uitdaging voor sporters bij commerciële aanbieders.

Figuur 2

^{a.             Opgenomen persoonskenmerken: geslacht, leeftijd, opleidingsniveau, herkomst, motorische beperkingen, seksuele oriëntatie en stedelijkheid.}

^{b.             Opgenomen sportkenmerken: sportfrequentie, soort sport, deelname aan lessen, trainingen, competitie of evenementen en al dan niet vrijwilligerswerk verrichten.}

^{Bron: SCP/CBS (VTO’18)}