Tekst Janette Verrijzer
Foto UNCMAC adviescomité

Op 15 januari, net voor de Olympische Spelen, kwam Janette Verrijzer als invaller vanuit de pool Bijzondere Opdrachten aan in Seoul om collega Kim - die zich ging bezighouden met de Olympische Spelen en daarna met zwangerschapsverlof zou gaan - te vervangen. Terwijl het grootste deel van de ambassade bezig was met de Spelen, dook ze head-first in de voor haar hele nieuwe wereld van de veiligheidsvraagstukken. In dit artikel vertelt Janette waarom ze met haar neus in de boter viel.

Leestijd: 3 minuten

Olympische dooi

In de dagen voor de Spelen trad de Olympische dooi in, de toenadering tussen Zuid- en Noord-Korea en de discussie over gezamenlijke deelname aan de Spelen. Daarvoor waren een aantal uitzonderingen op VN-sancties nodig, bijvoorbeeld om Noord-Koreaanse delegatieleden naar Pyeongchang te laten reizen. Ik zat dus meteen midden in intensief mailverkeer tussen Den Haag, Tokyo, Bejing, New York (waar het Koninkrijk der Nederlanden dit jaar voorzitter is van het sanctiecomité Noord-Korea) en Seoul. De collegialiteit was groot en in een wereldwijde estafette werkten we er hard aan om alle informatie op een rijtje te krijgen. Serieuze discussies over geopolitieke belangen en serieuze dreigingen werden (om stoom af te blazen) afgewisseld met cartoons in onze WhatsApp-groep en meningsverschillen over de vraag of ijshockeysticks nu wel of geen luxegoederen zijn.

Veteranen

De Nederlandse betrokkenheid bij Zuid-Korea is sterker dan veel mensen in Nederland beseffen. In de Koreaanse oorlog (1950-1953) heeft Nederland, na een verzoek vanuit de VN, 4748 troepen geleverd om onder Amerikaans commando mee te vechten met Zuid-Korea. De 17 staten die toen troepen zonden vormen nog steeds samen het United Nations Command (UNC). Nog steeds - 65 jaar na de oorlog - komen Nederlandse veteranen naar Korea om te zien wat er veranderd is in het land waar ze voor gevochten hebben. Jaarlijks is er een herdenking van de gesneuvelde Nederlandse militairen, waar ook altijd nog Koreaanse veteranen aanwezig zijn die aan de zijde van de Nederlanders gevochten hebben.

Ambassadeur Lody Embrechts spreekt op een herdenking voor de Nederlandse gesneuvelden in de Korea-oorlog

Meerdere perspectieven

Omdat de Nederlandse defensieattaché vanuit Tokyo opereert, is de functie van LNO (liaison officer) bij het UNC belegd bij de politiek secretaris; bij mij dus. Als LNO hebben we regelmatig briefings en zijn we lid van het adviescomité van de UNC Military Armistice Commission (UNCMAC), dat toeziet op de naleving van de wapenstilstand. Sommige LNO’s zijn militairen, anderen diplomaten. Wij diplomaten krabben ons wel eens op het hoofd als militairen met afkortingen komen, maar andersom gebruiken wij ook uitdrukkingen die de militairen niet kennen. De combinatie zorgt er in ieder geval wel voor dat in onze discussies meerdere perspectieven vertegenwoordigd zijn.

DMZ

Tijdens mijn verblijf ben ik twee keer bij de DMZ geweest, de Demilitarized Zone. In tegenstelling tot wat de naam zegt is dit een heel gemilitariseerde zone, een van de laatste stukjes Koude Oorlog. De legers van de twee landen staan hier al decennia vlak tegenover elkaar. Toeristen (Zuid-Koreanen worden op bepaalde plekken niet toegelaten) gaan graag naar de grens om de Third Infiltration Tunnel te zien, een tunnel die onder de DMZ door is gegraven. Door alle wachtposten en prikkeldraad dringt het daar heel diep tot je door dat het op het Koreaanse schiereiland nog steeds, technisch gesproken, oorlog is. Een heel arsenaal aan maatregelen en afspraken zorgt ervoor dat de wapenstilstand gehandhaafd wordt. De politieke ontspanning zorgt ook voor enige ontspanning aan de grens: zo werden de dag na de eerste Moon-Kim ontmoeting de Zuid-Koreaanse luidsprekers die propagandateksten en K-popmuziek over de grens bliezen weggehaald.

Bij de Third Infiltration Tunnel. Foto’s maken van de echte tunnel is niet toegestaan.

Vrede?

In de paar maanden dat ik op de post in Seoul ben, zijn er dingen gebeurd die vorig jaar ondenkbaar zouden zijn geweest: beloften van denuclearisatie door Kim Jong Un, een topontmoeting op Zuid-Koreaanse bodem, een top tussen Trump en Kim in Singapore en een hele stoet voorbereidende gesprekken in Beijing, Pyongyang, Seoul, Tokyo en New York. Vrede is er officieel nog niet, maar is nu misschien iets bereikbaarder geworden. Deze vijf maanden boden mij persoonlijk in ieder geval een fascinerende introductie in de wereld van veiligheidsvraagstukken.