Veiligheid en stabiliteit in de Westelijke Balkan

Thema's op veiligheidsbeleid

Hoewel er in de zes landen van de Westelijke Balkan^*recent geen terroristische aanslagen hebben plaatsgevonden, is het van belang om de ontwikkelingen in deze regio in de gaten te houden. Ook de Westelijke Balkan kent het fenomeen van Foreign Terrorist Fighters (FTF), cyber criminaliteit, een mate van homegrown radicalisering en een zorgwekkende toename van rechts-extremisme. Bovendien is de regio zeer dichtbij, omringd door EU-lidstaten en hebben ontwikkelingen daar effect op andere Europese landen, waaronder Nederland. Daarom heeft het ministerie van Buitenlandse Zaken sinds 2018 een regionale veiligheidscoördinator (hierna RV) geplaatst in de regio.

^{*Albanië, Bosnië en Herzegovina, Kosovo, Montenegro, Noord-Macedonië en Servië}

Voorbeelden uit de praktijk

De RV houdt de dreigingssituatie in de gaten, rapporteert hierover en praat met de autoriteiten over hoe terrorismebestrijding en preventie van radicalisering het beste aangepakt kunnen worden. Met interactieve workshops in alle Westelijke Balkanlanden droegen Nederlandse politie, Veiligheidshuis Nederland en de RV het Nederlandse Counter Terrorism (CT) en Prevention and Countering of Violent Extremism (P-CVE) beleid uit en gingen een dialoog aan over wat de meest effectieve interventies zijn in de regio. In dit kader levert Nederland onder andere een bijdrage aan een project op het gebied van de omgang met teruggekeerde FTFs.  Recent hebben een aantal landen in de regio FTFs en families gerepatrieerd. Om goed te kunnen volgen wat er verder met deze gebeurt zit Nederland aan tafel met autoriteiten, de VS en anderen als er regelingen worden getroffen voor de rehabilitatie van deze teruggkeerde FTFs en hun families.

Stabiliteit en veiligheid nauw verbonden

Veiligheid is verweven met stabiliteit van de regio. Daarom werken de RV en de stabiliteitscoördinator nauw met elkaar samen. Veiligheid is dus gebaat bij het bestrijden van terrorisme en het voorkomen van radicalisering en gewelddadig extremisme. Stabiliteit is gebaat bij interetnische en interstatelijke harmonie, het voorkomen en bestrijden van polarisatie in de samenleving, maar heeft ook een geopolitieke dimensie.

Hoewel alle landen van de Westelijke Balkan EU-lidmaatschap nastreven, is de regio namelijk ook interessant voor landen die er cultureel-historische banden hebben. Denk daarbij aan landen zoals Rusland en Turkije. Zij doen er bovendien investeringen in de energievoorziening, die ook voor de EU van belang zijn. Een ander voorbeeld is China, dat in rap tempo bouwt aan infrastructuurprojecten in Europa inclusief de Balkanlanden, in het kader van hun Belt and Road Initiative. Dat biedt (economische) kansen, maar er zijn ook uitdagingen, redenen genoeg om goed op de hoogte te willen zijn.

Veel reizen

Dat zorgt ervoor dat je als regionale coördinator veel reist. Het is onmogelijk om in ieder land tegelijkertijd te zijn. Daarom ondersteunen vijf lokale medewerkers de RV en stabiliteitscoordinator. Zij zijn allen expert op het gebied van veiligheid en stabiliteit, spreken de lokale talen en hebben ieder hun eigen netwerk. Zo’n netwerk varieert van overheidsfunctionarissen en parlementariërs tot onderzoeksjournalisten en NGOs. Uiteraard zijn er daarnaast de contacten met mede-diplomaten en met internationale partners die in de landen vertegenwoordigd zijn (EU delegaties, OVSE, IOM).

Deze vijf lokale experts verenigen dus de portefeuilles veiligheid en stabiliteit in een persoon en zijn samen met de RV en stabiliteitscoördinator de ogen en oren van Nederland in de regio.