Tekst Frank Huisingh / Patricia Lukken
Foto Defensie
Patricia Lukken werkte de afgelopen drie jaar op de Nederlandse Permanente Vertegenwoordiging bij de Verenigde Naties in New York als Plaatsvervangend Militair Adviseur, tevens Politie Adviseur. Ze hield zich o.a. bezig met het functioneren van VN-vredesmissies. Een Nederlandse prioriteit is de participatie van geüniformeerde vrouwen (militairen en politie) in missies. De Veiligheidsdiplomaat voerde een gesprek met Patricia over het belang, en hoe we dat doel gaan bereiken. Patricia is nu Hoofd van het Cluster Defensie en Internationale Samenwerking bij de Koninklijke Marechaussee.
Leestijd: 3 minuten
Waarom is het volgens jou belangrijk dat er meer geüniformeerde vrouwen deelnemen aan VN-vredesmissies?
Geüniformeerde vrouwen hebben oog voor andere aspecten in operaties. De vaak aanwezige machocultuur met alleen mannen verandert in een meer normale situatie. De kans op Sexual Exploitation and Abuse van burgers neemt af. Een diverse groep heeft een bredere blik, oog voor andere visies, meer mogelijke oplossingen die anders over het hoofd worden gezien.
Het benaderen van vrouwen en kinderen in missiegebieden is voor mannelijke militairen door geloof of cultuur vaak onmogelijk. Geüniformeerde vrouwen kunnen dit wel. Lokale vrouwen komen daardoor letterlijk achter een muur vandaan. Dat heb ik ervaren in Darfur, toen we met een VN-busje door een vluchtelingenkamp reden. Ik was de enige vrouw onder de internationale militairen. Toen ze mij zagen lachten en zwaaiden de vrouwen en durfden ze letterlijk naar voren te komen. Dat viel ook mijn mannelijke collega’s op.
In conflictgebieden hebben vrouwen helaas vaak vreselijke ervaringen met militairen door conflict related sexual violence (als oorlogswapen), buitensporig geweld en mensenrechtenschendingen. Vrouwen zien ook mannelijke VN-militairen dan soms als daders en hebben geen vertrouwen in hen. Ze zijn bang en willen geen contact met hen. Het is belangrijk ook het vrouwelijke deel van de bevolking te kunnen benaderen. Vrouwen staan vaak anders in het leven, zij willen dat conflicten stoppen, hun kinderen een toekomst krijgen en dat geradicaliseerde jongeren/mannen en criminelen worden aangepakt. Zij zijn misschien wel bereid verder te gaan in vredesonderhandelingen dan mannen. Zonder een mixed engagement team van mannen en vrouwen is de eenheid aan één oor doof en aan één oog blind.
De participatie van geüniformeerde vrouwen in VN-vredesmissies loopt achter bij de door de VN gestelde doelen. Welke barrières zie jij?
Allereerst de onbekendheid van individuele VN-uitzendingen het in eigen land. De defensieorganisaties van veel landen beslissen vaak zelf vrouwen niet te vragen, bijvoorbeeld omdat ze kleine kinderen hebben. Dit terwijl de dames graag op uitzending willen.
Daarnaast gaat het voor individuele uitzendingen vaak om hogere rangen. Er zijn landen waar vrouwen geen kans krijgen carrière te maken, waardoor je minder vrouwen ziet onder hogere (onder)officieren. In Nederland is dat mede gekoppeld aan de Nederlandse cultuur: vrouwen werken over het algemeen vaker parttime en groeien minder door.
Een andere reden dat vrouwen niet op uitzending mogen of gaan, is dat ze worden gezien als ‘women first, soldier second’. Met name leidinggevende internationale collega’s zien vrouwen niet altijd als volwaardig militair en wijzen hen dan ook niet altijd volwaardige militaire taken toe. Het lastigvallen (‘harassment’) van vrouwen binnen missies gebeurt helaas veel, op alle niveaus. Daar wordt minder aan gedaan dan aan Sexual Exploitation and Abuse (SEA).
Tot slot, logistieke zaken zoals legering, toilet/douche zijn niet altijd goed geregeld. Het is soms eng ‘s nachts over kampen een stuk naar de wc te moeten lopen. En uitrusting en kleding is ontworpen op een mannenlichaam, en past vaak niet goed.
Nederland is actief binnen het door Canada gestarte Elsie Initiative, gericht op participatie van geüniformeerde vrouwen binnen VN-missies. Wat hoop jij dat dit fonds kan bereiken?
Het is goed dat Nederland financieel bijdraagt aan het Elsie Initiative Trust Fund. Momenteel is er veel aandacht voor barrièrestudies in Westerse en niet-Westerse landen. Ik hoop dat dit meer inzicht geeft en dat barrières worden aangepakt. Het zou goed zijn als daarnaast wordt gekeken naar barrières in missies.
