De toekomst van NAVO

PV’s aan het woord: Marisa Gerards (NAVO) over de oorlog in Oekraïne

De kracht van de NAVO zit in haar aanpassingsvermogen

Ruim 70 jaar na oprichting staat het bondgenootschap er onverminderd verenigd en sterk voor. “De kracht van de NAVO wordt bepaald door de eenheid van de 30 bondgenoten, maar ook door haar aanpassingsvermogen,” zegt de ambassadeur. “Collectieve verdediging van het grondgebied blijft de kerntaak van de NAVO.” “Maar,” voegt ze eraan toe, “de organisatie heeft zich ook steeds moeten aanpassen aan nieuwe dreigingen.”

Zo werden er twee operationele domeinen toegevoegd aan het werkterrein van de NAVO: cyber en ruimte. Ook werd economische veiligheid een actueel thema met de opkomst van China. De NAVO formuleert daar antwoorden op, bijvoorbeeld door het versterken van onze weerbaarheid.  “Wij doen dat in nauwe samenwerking met partners, zoals de EU en gelijkgezinde landen in de Indo-Pacific,” aldus Gerards.

De Nederlandse delegatie werkt op een unieke en moderne wijze. “Niet alleen werken de militaire en civiele tak van de delegatie geïntegreerd, waardoor de staf letterlijk door elkaar zit. Ook zijn er Nederlandse diplomaten die zowel op de Permanente Vertegenwoordiging bij de EU als op de gPV NAVO werken op hetzelfde onderwerp. Dit zorgt voor uitwisseling van ideeën en nauwere samenwerking, waardoor Nederland effectiever is binnen de twee essentiële organisaties in Brussel.”

Kijk niet door een rietje naar conflicten, maar zoom uit

Het NAVO-reflectieproces – waaraan de Nederlandse CEO van PostNL Herna Verhagen meewerkte – heeft volgens ambassadeur Gerards een belangrijke bijdrage geleverd aan het toekomstbestendig houden van de organisatie. Dit denkproces heeft geresulteerd in de moderniseringsagenda NATO2030. Het heeft een positieve weerslag op de werking en de brede blik van het bondgenootschap:

“Globalisering heeft grenzen doen vervagen en geopolitiek bepaalt het werk hier. Een brede blik is essentieel. Kijk niet door een rietje naar conflicten, maar zoom uit en zie het grotere plaatje. Wij lopen het risico te overschatten in welke mate ons wereldbeeld wordt gedeeld door andere landen. Dat hebben ook mijn vier jaar als ambassadeur in Zuid-Afrika mij geleerd.” Daarom moeten we investeren in partnerschappen en multilateralisme wereldwijd om de ondermijning van de internationale rechtsorde tegen te gaan.”

De Russische invasie is een frontale aanval op de soevereiniteit van Oekraïne

De grootste dreiging voor de NAVO kwam met de Russische invasie van Oekraïne begin dit jaar. “Dit is een frontale aanval op de soevereiniteit van Oekraïne en op de internationale orde waar wij zo aan hechten,” zegt de ambassadeur. De wereld is minder veilig dan die was. Het bondgenootschap heeft daarop maatregelen genomen, ook ter versterking van de eigen verdediging.

Tegelijkertijd benadrukt de ambassadeur dat de NAVO niet de confrontatie met Rusland zoekt. Een direct conflict tussen de NAVO en Rusland moet worden vermeden. “De militaire steun aan Oekraïne wordt gegeven door individuele landen, waaronder Nederland, en niet door de NAVO.” Uit de recente Rammstein-conferentie, waar 42 landen aan deelnamen, blijkt dat het gaat om een diverse groep landen.

De NAVO heeft snel en eensgezind gereageerd op de Russische invasie

De enorme Russische troepenopbouw aan de grens van Oekraïne was een slecht voorteken, maar gaf ons gelegenheid om ons voor te bereiden, stelt Gerards. “De NAVO heeft snel en eensgezind gereageerd op de Russische invasie, evenals de EU en individuele landen. De NAVO-aanwezigheid in Oost-Europa is inmiddels versterkt.”

Zo noemt ambassadeur Gerards de uitbreiding van het aantal NATO-battlegroups van vier naar acht. Nederland levert een bijdrage met troepen en materieel in onder meer Litouwen, Bulgarije en Slowakije. Het bondgenootschap heeft kunnen leveren waar het voor opgericht is. “Maar we zitten midden in de crisis en dus is waakzaamheid geboden,” zegt Gerards.

Wees nieuwsgierig!

Terugblikkend op vier bewogen internationale jaren, zijn er voor ambassadeur Gerards veel bijzondere momenten geweest. Ze noemt onder meer de eensgezindheid van de NAVO tijdens de onderhandelingen met de Russische viceministers begin 2022 tijdens de NAVO-Rusland Raad. “De wijze waarop 30 bondgenoten eensgezind niet alleen een voorbereid standpunt uitdroegen, maar ook wisten te reageren op de onverwachte Russische punten, zal ik niet snel vergeten.”  

Een andere bijzondere herinnering was het bezoek van NAVO-ambassadeurs aan Washington in 2019, ter gelegenheid van de 70ste verjaardag van de NAVO. Secretaris-Generaal Jens Stoltenberg sprak daar het voltallige Amerikaanse Congres toe. De staande ovaties die zijn verhaal meerdere keren onderbraken, illustreerden de brede politieke steun in de VS voor de NAVO.

Tot slot was het weerzien na de eerste coronagolf met het voltallige gPV-team in de tuin van de residentie gedenkwaardig. “Gedurende de eerste periode van de pandemie werkten we afwisselend in twee teams door. Het was mooi om elkaar na al die tijd weer terug te zien. We zijn niet voor niets one team,” vertelt ambassadeur Gerards met een glimlach.

Haar advies voor (jonge) diplomaten? “Wees nieuwsgierig! Kijk breder dan je eigen dossiers. Probeer in het begin van je carrière in verschillende domeinen te werken en zoveel mogelijk mee te maken.” Zelf vertrekt Marisa Gerards deze zomer ook weer uit Brussel voor een nieuw avontuur: ze wordt directeur-generaal Beleid op het ministerie van Defensie.