Tekst Noah Kleijne
Foto ©NAVO
Interview met Anna van Zoest en Joost van Oostenbruggen
Hoe betrek je Nederlanders bij een organisatie die vaak als ondoorzichtig wordt gezien? In Den Haag wordt dit jaar niet alleen geschiedenis geschreven op de officiële top, maar ook op het NAVO Public Forum: een live uitgezonden tweedaags evenement waar publiek, pers en politiek elkaar ontmoeten. We spreken met twee van de betrokkenen: Anna van Zoest, directeur van de Atlantische Commissie, en Joost van Oostenbruggen, liaison voor de NAVO-top.
De NAVO staat bekend om haar vertrouwelijkheid. Hoe verhoudt een Public Forum zich daartoe?
Anna: “De NAVO-top zelf is een bijeenkomst achter gesloten deuren. Met het Public Forum openen we die deuren een stukje. Het is de plek waar het grote verhaal van de top vertaald wordt naar een breder publiek: journalisten, denktankers, burgers. Wat staat er op het spel? Why should we care? Het Forum is in 2022 opgericht om die inzichten te delen en te bespreken. In de vorm van panelgesprekken, debatten en interactieve sessies wordt over de belangrijkste thema’s van de top gesproken – van burden sharing tot ontwikkeling van de defensie-industrie.”
Joost: “Het Public Forum is ook een podium voor regeringsleiders en ministers om richting te geven aan hun boodschap. Na een NAVO-top wordt er een communiqué gepubliceerd, van soms wel zeventig alinea’s. Zo’n document heeft duiding nodig, en daar is het Public Forum dé plek voor. Tijdens het Forum wordt die inhoud geduid, vertaald en besproken. Dat gebeurt live, in alle NAVO-talen, en zelfs in het Russisch en Oekraïens.”
Wat zijn jullie rollen precies in de organisatie van het Public Forum?
Joost: “Mijn rol als liaison bij de Permanente Vertegenwoordiging van Nederland bij de NAVO is diplomatiek van aard. Ik stem af met bewindspersonen, vertegenwoordig Nederland richting de NAVO, en werk aan het samenbrengen van verschillende visies op het Public Forum. Het is een intens proces: strategisch, politiek en creatief tegelijk.”
Anna: “De Atlantische Commissie werkt samen met het Instituut Clingendael en het The Hague Centre voor Strategische Studies (HCSS) aan de inhoudelijke invulling van het Forum. Wij brengen de juiste sprekers in kaart, stemmen af met andere denktanks en experts, en organiseren deelsessies. Sinds 1952 leggen wij als Atlantische Commissie in Nederland uit wat de NAVO doet – en dat doen we nu op wereldtoneel. Een enorme kans!”
Wat was de grootste uitdaging bij de organisatie van dit Forum?
Anna: “We willen niet alleen dat leiders even hun verhaal komen doen, maar dat er echte discussie ontstaat. Wat betekenen de nieuwe uitgaven voor defensie? Hoe kan Europa meer verantwoordelijkheid dragen binnen de NAVO? Dat zijn vragen die iedereen aangaan, ook het nationale publiek hier in Nederland. Om het gesprek mogelijk te maken en aan te moedigen, moet je goed nadenken over wie er aanwezig is en op het podium staat tijdens het Public Forum. Wie vertelt het verhaal van de NAVO in de 32 lidstaten van het bondgenootschap? Je wilt een evenwichtige spreiding van stemmen: landen uit het oosten én het westen, oude bondgenoten én de nieuwste leden zoals Zweden en Finland, mannen én vrouwen, jong én oud. Het samenstellen van de sprekerslijst is een echte puzzel.”
Joost: “Het is inderdaad een soort schaakspel. Je combineert thema’s, beleidsprioriteiten, sprekers en doelgroepen. Het moet inhoudelijk sterk zijn, maar ook aantrekkelijk voor het publiek. In het dit proces zijn de ambassades onmisbaar: zij kennen het medialandschap in hun land en helpen ons bij het vinden van de juiste mensen. Een fascinerend proces om bij betrokken te zijn.”
Wat maakt deze editie van het Public Forum zo bijzonder?
Joost: “Er waait een nieuwe wind. We hebben een nieuwe secretaris-generaal, nieuwe Amerikaanse president en ook in Nederland is het debat volop in beweging. De actualiteit is scherper dan ooit, en dat voel je ook in het programma. Tot de laatste minuut zijn we bezig om alles op poten te krijgen.”
Anna: “Het is een extra spannende editie. De lastenverdeling binnen het bondgenootschap moet anders, gelijkwaardiger. En hoewel dat geen nieuwe boodschap is, gaat die oproep dit keer gepaard met hardere woorden én mogelijke consequenties. Juist daarom is het belangrijk dat er nu een krachtig signaal komt van Europese bondgenoten en Canada. Deze top is daarin geen eindpunt, maar het begin van een veel groter gesprek over veiligheid en solidariteit. Dat maakt deze editie van het Public Forum bijzonder relevant. Het is dé plek waar dat grotere verhaal zichtbaar en bespreekbaar wordt.”
Deze editie van de NAVO-top vindt plaats in Nederland. Hoe zie je dat terug in de opzet van het Public Forum?
Anna: “We hebben echt ingezet op het zichtbaar maken van de Nederlandse strategische denkkracht, denk daarbij aan panels met Nederlandse experts. Daarnaast hebben we gekeken hoe we de top kunnen laten leven voor Nederlanders. Als Atlantische Commissie, Clingendael en HCSS hebben we hier in de afgelopen maanden invulling aan gegeven met de organisatie van events voor het pre-summitprogramma NAVO door Nederland, met onder andere theatervoorstellingen, lezingen en NAVO-simulaties. Zo maken we het gesprek over vrede en veiligheid ook relevant in Nederland op lokaal niveau: op school, op het werk, op straat.”
Joost: “Tijdens het Public Forum voegen we echt een Nederlands tintje toe. Normaliter zijn er één of twee studio’s, vooral relatief formele settings. Wij voegen een derde toe met een talkshow-achtige opzet. Daar hebben we als Nederland ervaring mee opgedaan, bijvoorbeeld tijdens de World Press Freedom-conferentie. Van die ervaring maken we graag gebruik om het NAVO-verhaal nog aantrekkelijker over te brengen aan het publiek thuis. Nieuw is ook het Inside the Summit-concept: met camera’s over de hele top geven we een inkijkje in de aankomsten, diners en informele ontmoetingen. Zo krijgt de kijker thuis een gevoel van wat zich écht afspeelt achter de schermen.”
Veel van de beslissingen op deze top raken ook de volgende generaties. Hoe zorgen jullie ervoor dat jongeren een stem krijgen?
Joost: “Vanaf het begin heeft diversiteit tijden het Public Forum hoog in het vaandel gestaan – qua gender, achtergrond én leeftijd. We zorgen dat jongeren zichtbaar zijn op het podium, maar ook in het publiek: zo’n 30% van de aanwezigen is tussen de 18 en 35 jaar. We maken bovendien actief de koppeling met de NATO Youth Summit die eerder dit jaar plaatsvond, en zorgen dat de inzichten daaruit worden teruggebracht in het Forum. Jongeren worden serieus meegenomen in de discussie.”
Anna: “Zowel in het pre-summitprogramma als in de opzet van het Public Forum hebben we jongeren nadrukkelijk een plek gegeven. Zo organiseerden we de afgelopen maanden NAVO-simulaties op middelbare scholen, events voor MBO-studenten, samen met het bureau voor maatschappelijke innovatie De Kiesmannen, en lezingen op universiteiten. Daarnaast hebben we voor het Forum een ruimte ingericht voor jonge makers om hun eigen content te creëren. We werken bewust met influencers die het NAVO-verhaal op een andere, eigentijdse manier weten te brengen – zodat we ook buiten de traditionele mediakanalen publiek bereiken.”
Het NAVO Public Forum 2025 vindt plaats op 24 en 25 juni in Den Haag en is wereldwijd te volgen via een livestream. Zie voor meer informatie: https://www.natopublicforum.org
