Veiligheidsconsultaties met Nieuw-Zeeland en Australië

Verre vrienden, nabije bondgenoten

Belangrijke partners in de Indo-Pacific

Veiligheid en stabiliteit in Europa en de Indo-Pacific zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Spanningen in de Indo-Pacific hebben directe gevolgen voor Europa, terwijl de Russische inval in Oekraïne een keerpunt betekende in het veiligheidsbeleid van partnerlanden in de Indo-Pacific. Die verbondenheid van de twee regio’s blijkt onder meer uit de militaire troepensteun vanuit Noord-Korea aan Rusland en Chinese leveranties van drones aan het Russische leger. Samenwerking met partners in de regio wordt daarmee niet langer een keuze, maar een noodzaak.

Tegelijkertijd verschuift het geopolitieke speelveld. Toenemende strategische competitie in de regio en veranderende prioriteiten dwingen Nederland en zijn partners na te denken over hoe zij hun belangen kunnen beschermen. Ook daarom onderhoudt Nederland hechte banden met Nieuw-Zeeland en Australië, die samen met Japan en Zuid-Korea de zogenoemde Indo-Pacific Four (IP4) vormen. De gesprekken met Australië en Nieuw-Zeeland sloten aan op eerdere veiligheidsconsultaties met Japan en Zuid-Korea. Via Nederland hebben deze landen een stem in Europa, en via de IP4 krijgt Nederland – en daarmee ook Europa – een stem in de Indo-Pacific.

Door de consultaties kan Nederland op hoog niveau belangrijke boodschappen overbrengen en regionale inzichten ophalen bij landen met veel expertise van de regio. Tegelijkertijd kan Nederland de IP4-landen meenemen in relevante NAVO- en EU-ontwikkelingen en duiding geven over ontwikkelingen in Europa, zoals de Russische oorlog tegen Oekraïne. Deze uitwisseling van strategische informatie en afstemming van prioriteiten zijn essentieel om gezamenlijke risico’s te beperken en praktische samenwerking te versterken: van cyberverdediging tot crisiscoördinatie en bescherming van vrije doorvaart.

Gedeelde waarden én belangen

Ondanks de geografische afstand deelt Nederland veel waarden en belangen met zijn partners in de Indo-Pacific. Zo onderschrijven Australië en Nieuw-Zeeland net als Nederland het belang van de internationale rechtsorde, waarin samenwerking, stabiliteit, welvaart en duurzame ontwikkeling centraal staan. Dit werd recent nog benadrukt in het Joint Cooperation Statement tussen Nederland en Nieuw-Zeeland, dat voor de NAVO-top in juni werd ondertekend door premier Schoof en de Nieuw-Zeelandse premier Luxon.

Nederland, Nieuw-Zeeland en Australië staan ook alle drie voor uitdagingen die grenzen en fysieke afstand overstijgen. Zo vormen hybride dreigingen, zoals cyberaanvallen, een gedeelde uitdaging. Daarnaast verloopt een groot deel van de Nederlandse en wereldwijde handel via de zeeën van de Indo-Pacific, waar zich ook veel kritieke onderzeese infrastructuur bevindt, zoals internetkabels. Nederland en de Indo-Pacific partners hebben dus een gezamenlijk belang bij het beschermen van vrije handelsroutes op zee en het voorkomen van sabotage van deze infrastructuur. Om deze gezamenlijke waarden te beschermen en de belangen concreet vorm te geven, houdt Nederland veiligheidsconsultaties met partnerlanden.

Wat zijn veiligheidsconsultaties?

Veiligheidsconsultaties zijn officiële gesprekken tussen vertegenwoordigers van landen waarin gesproken wordt over (gezamenlijke) veiligheidsbelangen en waar mogelijk, afspraken worden gemaakt over concrete samenwerking. Het kan daarbij gaan om het uitwisselen van dreigingsbeelden, informatie en het verdiepen en verkennen van nieuwe initiatieven. De gesprekken worden meestal gecombineerd met bezoeken aan andere ministeries en organisaties, zoals Defensie, universiteiten, en lokale denktanks. Hierdoor krijgen de bezoekende beleidsmakers vanuit Den Haag en de post een volledig beeld van de politieke prioriteiten en belangen van een land – en vice versa.

Achter de schermen: hoe werken consultaties in de praktijk?

Een dergelijk programma vraagt veel inzet in een beperkt tijdsbestek. Zowel in de voorbereiding als gedurende de consultaties zelf. De agenda’s zijn van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat volgeboekt, met diverse gesprekspartners, juist om er zoveel mogelijk uit te halen. Dit vraagt organisatorisch om een behoorlijke dosis flexibiliteit en teamwork, met name vanuit de ambassade ter plaatse. Die coördineert het programma, benadert contacten uit het netwerk van de ambassade voor afspraken, stemt gespreksonderwerpen af en stelt samen met de beleidsmakers in Den Haag het dossier op.

Het voorbereiden van de consultaties vergt dus flink wat inzet, maar levert belangrijke nieuwe inzichten en samenwerking op. Door de gesprekken met partners als Nieuw-Zeeland en Australië investeert Nederland in sterkere relaties met deze landen. Het laat zien dat Nederland een betrokken partner is in de bredere regio en actief wil investeren in de veiligheidssamenwerking. Elkaar fysiek ontmoeten draagt bovendien bij aan het onderling vertrouwen en maakt toekomstige online samenwerking effectiever. Dat is, vanwege de grote afstand, van aanzienlijke waarde bij deze twee landen.

Van overleg naar uitvoering

Zo’n goede relatie werpt zijn vruchten af: Nederland schaft Australische Bushmaster-pantservoertuigen aan, terwijl Australië en Nieuw-Zeeland Oekraïne financieel, militair en humanitair ondersteunen. Beide landen steunen bovendien de EU-sancties tegen Rusland, en Nieuw-Zeeland heeft zelfs een eigen sanctieregime opgezet om Russische personen en organisaties te kunnen sanctioneren. Daarnaast werken we samen om cyber- en hybride dreigingen tegen te gaan. Deze vormen van samenwerking onderstrepen het gezamenlijke commitment van alle drie de landen aan regionale veiligheid, vrede en stabiliteit.

Veiligheid: een gedeelde opgave

De onzekere geopolitieke situatie dwingt ons om verder te kijken en te investeren in sterke, betrouwbare partnerschappen. Ook als ze aan de andere kant van de wereld zijn. Vroeger waren nauwe banden met verre partners misschien “nice to have”, maar nu een “absolute noodzaak”, stelt DVB-directeur Wouter Jurgens. Veiligheid is een gezamenlijke opgave waarin vertrouwen, informatie-uitwisseling en gedeelde waarden en belangen centraal staan. De veiligheidsconsultaties met de Indo-Pacific-partners versterken deze samenwerking en zorgen ervoor dat Nederland en de IP4 beter voorbereid zijn op de uitdagingen van vandaag én morgen.

Lees het volgende artikel: Veertien jaar Nederlandse bijdrage aan UNMISS.