De Nieuwe Sluis Terneuzen als poort naar Parijs

“We hebben hier meer dan tien jaar met ziel en zaligheid naartoe gewerkt, met duizenden mensen. Er is in die tijd heel veel gebeurd, denk aan corona, de oorlog in Oekraïne, de problemen met pfas. Dat had allemaal effect. In die paar seconden gaat dat dan allemaal door je heen.” Projectdirecteur Eric Marteijn was er vanaf het begin bij. Hij noemt het zelf zijn ‘magnus opus’: na veertig jaar Rijkswaterstaat is dit ook zijn laatste klus. Hierna gaat hij met pensioen.

Vlaams-Nederlands project

“In technisch opzicht heeft de aannemer fantastisch vakwerk geleverd. Maar het project was ook bijzonder omdat het een Vlaams-Nederlands samenwerkingsverband was. Dat betekent dat je met twee verschillende culturen te maken hebt. Ze zeggen wel eens: ‘Nederlanders maken een plan, Vlamingen trekken hun plan’. Dat klopt wel. Nederlanders zijn goed in de voorbereiding, met veel overleg wat ook wel wat langer duurt. Vlamingen zijn goed in snel acteren in wisselende omstandigheden. Beide eigenschappen waren nodig.”

Na jaren van onderhandelen, tekenden toenmalig minister Melanie Schultz van Haegen en de Vlaamse minister Ben Weyts in 2015 het verdrag over de bouw van de Nieuwe Sluis Terneuzen. De bouw was nodig om ruimte te maken voor meer en grotere schepen die vanaf de Westerschelde de Vlaamse havens aan het Kanaal van Gent naar Terneuzen wilden bereiken. Ook moest er een einde komen aan de steeds langere geld-slurpende wachttijden. De Nieuwe Sluis Terneuzen is nu klaar voor de grootste schepen ter wereld, de zogeheten neo-panamax-schepen. Daarnaast is er gebouwd aan een nieuw lokaal wegencomplex, nieuwe kades met ligplaatsen, een extra haven en nieuwe gebouwen voor de verschillende nautische diensten, Rijkswaterstaat en de Marechaussee.

Wat is nu het specifieke belang voor Nederland?

Marteijn: “Vooral de Nederlandse binnenvaartvloot zal hier de vruchten van plukken. De sluis is helemaal up-to-date en vergroot de capaciteit van het sluiscomplex. Lange wachttijden behoren tot het verleden. Ook zijn we klaar voor de toekomst: als het kanaal Seine-Noord klaar is, kunnen ook grotere binnenvaartschepen vanuit Rotterdam via dit sluizencomplex Parijs bereiken. Het wordt daarmee echt de poort naar Parijs.”

Hij voegt eraan toe dat de sluis ook een waterkeringsfunctie heeft. “De sluis ligt 9,5 meter boven NAP en is daarmee klaar om de stijging van de zeespiegel op te vangen. Bovendien wordt de sluis gebruikt om overtollig regenwater vanuit Vlaanderen via het kanaal Gent-Terneuzen te spuien op de Westerschelde. Dat gaat via enorme pijpen waar bij wijze van spreken een vrachtwagen doorheen kan rijden. Dat moet ook wel want het gaat om zo’n 160 duizend liter water per seconde!”

Waar ben je terugkijkend het meest trots op?

“Dat de bouw nooit is komen stil te vallen: dat is misschien wel de grootste prestatie. Neem alleen al corona: het was een hele ingewikkelde puzzel om met honderden mensen in een relatief kleine bouwput te werken volgens de coronaregels. Ook gingen buitenlandse werknemers wel eens naar huis natuurlijk. Dan moesten ze bij terugkomst eerst weer in quarantaine. Daarnaast had de oorlog in Oekraïne groot effect op de beschikbaarheid en de prijzen van materiaal. We hebben best wat moeilijke gesprekken moeten voeren. Maar dat deden we binnenskamers, buiten wilden we steeds de voortgang laten zien en het gedoe buiten de bouwkeet laten.”

Rolls Royce

De sluis is nog niet volledig in gebruik; op dit moment wordt er nog ‘ingeleerd’. Marteijn: “We trainen en oefenen met alle personeel om de sluis goed te leren kennen, ook in specifieke omstandigheden zoals strakke zijwind en grote golfslag. Ik zeg wel eens: we hebben een gloednieuwe Rolls Royce. Dat betekent niet dat iedereen met een rijbewijs er gebruik van kan maken. We gaan er zuinig mee om.”