Nederland als grote proeftuin?

“Als je een nauwkeurig, actueel beeld hebt van de situatie op een bepaalde plaats, kun je bij een brand veel sneller goede beslissingen nemen. Dat leidt tot operationele slagkracht om branden met succes te bestrijden. Sterker nog, met de juiste informatie kun je aanpassingen doen om branden te voorkómen.” Ester Willemsen was in haar vorige functie op het IFV nauw betrokken bij de ontwikkeling van een simulatiemodel voor natuurbranden. “In 2009 begon de theoretische fase daarvan. We zijn inmiddels zo veel verder!”

Combinatie van input

Nienke Brouwer, die net als Willemsen Bos- en Natuurbeheer studeerde, heeft een deel van Esters stokje overgenomen. Ze is onder andere projectleider van ‘Early Warning Natuurbranden’ en ‘Vegetatiekaart en satellietdata’. Deze projecten en het natuurbrandverspreidingsmodel zijn onderdeel van het GBO-SO-programma van Brandweer Nederland. Brouwer: “Het eerste satellietdataproject was de ontwikkeling van een vegetatiekaart met een detailniveau van twaalf meter. Hij bevat de vegetatiesoorten die een belangrijke invloed hebben op brandgedrag. We updaten de kaart twee keer per jaar, zodat we steeds actuele informatie hebben. Daarnaast zijn we bezig met een early warning-droogtesysteem, waarmee we indirect een inschatting krijgen van het potentiële risico, dus een ‘early warning’. Real time detectie is op dit moment technisch nog niet haalbaar." Willemsen: "Gelukkig vliegen de innovaties ons hier om de oren, dus we gaan daar zeker uitkomen!”

Verbinden

Innovatie is Willemsens core business: zij begon deze maand aan een nieuwe functie als programmamanager Innovatie. “Ik ga om te beginnen een verkenningstocht door het land maken om te inventariseren welke mooie en vooral bruikbare initiatieven er al lopen. Zowel bij de veiligheidsregio’s als bij ministeries, universiteiten, kenniscentra en het bedrijfsleven. De focus ligt wat mij betreft op het verbinden en aanjagen van innovatieve ideeën die operationeel bruikbaar zijn en snel kunnen worden getest door potentiële eindgebruikers. Ik heb naast dit alles veel oog voor het sociale deel dat onlosmakelijk is verbonden aan het goed laten ontwikkelen en landen van een nieuwe tool, applicatie of techniek.
Tijdens een ontwikkeltraject voeling houden met de praktijk is essentieel. De innovaties van het IFV zijn echter zowel een kwestie van vraag als van aanbod. Brouwer: “De 25 veiligheidsregio’s in ons land komen met ideeën. Vanuit het ministerie vraagt het Innovatieteam ons ook regelmatig om mee te kijken of een bepaald type innovatie voor de risico- en crisisbeheersing meerwaarde heeft. Onze rol is vooral het verbinden van de vraag en het aanbod, en het verder ontwikkelen van een concept tot aan een praktisch inzetbaar instrument." Ook met de natuurbrandbeheersing begon het ooit zo. Brouwer: " Het Innovatieteam in Den Haag bood ons enkele jaren geleden de mogelijkheid om de veelheid aan beschikbare satellietdata in Nederland te gebruiken en te verrijken, in dit geval voor de beheersing van natuurbranden. Wij zagen daar al snel ideale ‘voeding’ in voor ons simulatiemodel via twee grote meerjarige projecten met o.a. het Netherlands Space Office en het bedrijfsleven. Zo ging de bal aan het rollen. Vanuit onze innovatiebril zien we nog veel meer mooie toepassingsmogelijkheden voor het thema ’Veiligheid voor de toekomst’."

Innovatief inkopen

Ook de vorm van het inkooptraject was voor dit project nieuw. Het innovatieprogramma in Den Haag daagt de markt uit vernieuwende oplossingen te bedenken voor maatschappelijke opgaven. Het IFV is de eerste rijksoverheidsorganisatie die een innovatiepartnerschap heeft uitgevoerd. Bedrijven met de beste offertes krijgen de opdracht een prototype te presenteren. Wie het meest kansrijke haalbaarheidsonderzoek oplevert, mag zijn product of dienst verder ontwikkelen. Brouwer: “In ons geval was dat Van der Sat voor early warning-droogte. Dit nieuwe inkopen werkt in de praktijk goed, al zitten er ook uitdagingen aan. Je moet namelijk aan het begin van het traject al opschrijven hoe je het aan het eind precies hebben wilt."

Bijna klaar

Sinds Willemsentien jaar geleden met het theoretische natuurbrandverspreidingsmodel begon, is er veel gebeurd. Brouwer: "We hebben het model operationeel gemaakt en we zijn het gaan vernieuwen, o.a. om de satellietvegetatiekaart erin te kunnen verwerken. Daarnaast is er dus ook nog het project Early Warning om de droogte in vegetatie te kunnen meten, waarvoor we het innovatiepartnerschap hebben doorlopen. Eind september hebben we voor dat systeem een werkende website, dagelijks gevoed met satellietdata over de droogte in de natuur, in combinatie met een prognose voor de komende 48 uur. Die site gaan we evalueren met een pilot in diverse regio’s. Want het is een heel verschil of je op de Veluwe test of in een duingebied. Begin 2022 willen we het systeem uitrollen. Daarmee hebben we  echt een enorme verbetering tot stand gebracht: je hebt straks harde getallen als basis, er is een veel groter gebied in kaart gebracht (namelijk heel Nederland, en nog nauwkeurig ook), en die input is objectief."

Klein land, grote impact

Wilemsen: “Samen met onze algemeen directeur en ons hoofd Ontwikkeling informatievoorziening was ik eerder dit jaar op de technische universiteit in Pasadena, LA. We bezochten een bijeenkomst met mensen die in de praktijk betrokken waren bij alle grote natuurbranden van de afgelopen jaren, zowel in Amerika als Canada. Na een dag geluisterd te hebben naar hun indrukwekkende verhalen, bleek dat wij als Nederland koploper zijn op het gebied van netcentrisch werken, het uitproberen van nieuwe operationeel toepasbare technieken en de inzet van specialistische teams, tools en applicaties om branden te bestrijden. Maar vooral ook in onze aandacht voor risicobeheersing. Nederland is piepklein. Steden, natuurgebieden, alles ligt vlak bij elkaar. Bijna overal wonen mensen. Als in Amerika een brand woedt, wordt die soms pas na uren opgemerkt. Hier zorgt de verwevenheid aan functies in en om onze natuurgebieden voor een mega-impact. Daarom moéten we ook wel samenwerken, juist door onze kleinschaligheid. Dat maakt Nederland een prima proeftuin. Het aantal innovaties dat zich leent voor een betere veiligheid in Nederland, in ons geval rondom risico- en crisisbeheersing, neemt alleen maar toe. We mogen samen met onze veelheid aan partners echte R&D gaan doen en ook internationaal het speelveld verbreden!”