Foto Tineke Dijkstra, Sander Koning, Valerie Kuypers
‘Burgerperspectief draait om de dienstverlening, niet om de maatregel’
‘Als Toeslagen maar blijft doen waar ze goed in is. Daar helpen we de burger én onszelf mee. We hebben de afgelopen jaren zo veel lessen geleerd. Met vallen en opstaan. Maar met de wil om het bewust beter te doen, hebben we ook relevante kennis en ervaring opgedaan. Daarom is het fijn dat we op tijd en aan de juiste tafels zitten. Daar waar de beleidsmakers met elkaar over de toekomst van de toeslagen praten. Voor de kinderopvangtoeslag (KOT) wordt momenteel gekeken naar wie de meest geschikte uitvoerder is. Heel belangrijk dat dit zorgvuldig gebeurt. En ongeacht de uitkomst heeft Toeslagen een grote rol te spelen. Ofwel als uitvoerder van een geheel nieuw stelsel voor de KOT. Ofwel in de overdracht naar een andere uitvoerder van de KOT, waarbij in de overgangsperiode twee stelsels naast elkaar zullen bestaan. In beide scenario’s staat het belang van de burger centraal.’
Aan het woord zijn Laura Dijkink, beleidsadviseur (Strategie, Recht en Beleid), Henry Vermaas, projectmanager Verbetertraject Kinderopvangtoeslag (Business Ontwikkeling) en Edwin Nouwens, business architect (Ketenregie). Samen zitten zij in het werkteam Toekomst Toeslagen, dat intern binnen Toeslagen werkt aan de uitwerking van het coalitieakkoord. Ieder vanuit zijn of haar eigen rol. En dat is ook meteen de kracht van het werkteam.
Laura: ‘Toen het kabinet in december 2021 het coalitieakkoord presenteerde, stond daar een belangrijke paragraaf in over de richting van toeslagen. Plan is de kinderopvang – inkomensonafhankelijk - voor iedereen naar 95% te zetten en de huurtoeslag te vereenvoudigen. Daarbij is de opdracht ook verbeteringen door te voeren binnen het huidige toeslagenstelsel. Een complexe taak, zeker. En één die raakt aan de missie van DG Toeslagen - vitale voorzieningen betaalbaar maken – en daarmee aan alle onderdelen van onze organisatie. We zijn dus met heel Toeslagen aan de slag, in het werkteam zijn alle directies vertegenwoordigd. Vanuit alle disciplines leveren we input als het gaat om de uitwerking van het coalitieakkoord en de toekomst van Toeslagen.’
Edwin: ‘De uitdaging is toe te werken naar een begrijpelijker en eenvoudiger stelsel dat de burger helpt. En juist dat is zoveel ingewikkelder dan je denkt. Politici en beleidsmakers hebben veel oog voor de individuele mens: hebben we aan iedereen gedacht? Maar een stelsel inrichten puur op uitzonderingen gaat ons juist niet helpen. Dat is niet altijd zomaar uitvoerbaar. Dus waar Toeslagen van enorm veel toegevoegde waarde is, is het inbrengen van de dagelijkse realiteit van de uitvoering. We hebben jarenlange ervaring met het doen van uitvoeringstoetsen. Voorafgaand aan elke (kleine) wetswijziging toetsen we de te verwachten gevolgen. Voor de burger, voor de uitvoerder. Nieuwe regels gaan altijd ten koste van iets. Betaalbaarheid, flexibiliteit (voor de doelgroep) of capaciteit (voor de uitvoerder). Als je dit inzichtelijk maakt, kunnen beleidsmakers betere keuzes maken. Welke situatie doet het meest recht aan alle betrokkenen?’
Edwin: ‘Voor de huurtoeslag doen we deze zomer bijvoorbeeld zo’n uitvoeringstoets. Een direct gevolg van de uitwerking van het coalitieakkoord. Wij blijven voor de huurtoeslag de uitvoerder. En op verzoek van het ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK) en de minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (VRO) onderzoeken we de impact van de nieuw voorgestelde veranderingen, namelijk het werken met genormeerde huren. Hoe goed kunnen we dit? Welke effecten heeft dit op welke huurders? En hoe richten we de interactie met burgers en stakeholders in? Enkele weken duurt zo’n uitvoeringstoets en na de zomer geven we onze bevindingen mee aan de beleidsmakers.’
Laura: ‘De uitwerking van de kinderopvangtoeslag zit in een andere fase. Het ministerie van Sociale Zaken (SZW) onderzoekt momenteel welke uitvoeringsorganisaties de benodigde expertise en capaciteiten in huis hebben om de gewenste herziening in de financiering van de kinderopvang uit te voeren, zodat ouders meer zekerheid hebben. Plan is de financiering inkomensonafhankelijk te maken, de koppeling met gewerkte uren los te laten en de overheidsbijdrage direct uit te keren aan de kinderopvangorganisaties. En ongeacht de uitkomst van het onderzoek naar de geschikte uitvoerder gaat het er straks om dat ouders niet meer verdwalen in wet- en regelgeving, dat ze weten en krijgen waar ze recht op hebben. Ja precies, dat zijn onze burgerbeloften. Eigenlijk werken we nu al aan hetzelfde. Dat we wachten op de uitkomst van een onderzoek ontslaat ons niet van de verantwoordelijkheid om nu – waar kan – al verbeterpunten te signaleren en uit te voeren. Met de burger centraal, natuurlijk. En je kunt ‘burgerperspectief’ op verschillende manier uitleggen, maar voor mij is één ding duidelijk. Burgerperspectief draait om de dienstverlening, niet om de maatregel.’
Henry: ‘Met die instelling zit ik ook in dit werkteam. Alles wat we nu kunnen verbeteren in de dienstverlening aan ouders, gaat helpen bij toekomstige directe financiering. Hoe meer wij er nu al in slagen ouders elke maand het voorschot te bieden waar ze recht op hebben, hoe kleiner de verandering als de vergoeding straks direct loopt via de kinderopvangorganisaties. Binnen het verbetertraject Kinderopvangtoeslag (KOT) werken we daarom samen met het ministerie van SZW, brancheorganisaties en ouderverenigingen aan verbeteringen om ouders meer zekerheid te bieden over hun toeslag. Sinds januari, bijvoorbeeld, zijn kinderopvangorganisaties verplicht elke maand hun opvanggegevens aan te leveren. Zo kan DG Toeslagen ouders attenderen als de toeslag die ze hebben aangevraagd, afwijkt van de gefactureerde opvang. De sector zelf ondersteunt deze maatregel zeer. Samen werken we ook aan het verbeteren van de bedrijfsvoering van kinderopvangorganisaties. En voor ouders werken we aan een manier om inzicht en overzicht te bieden van de gegevens die de opvangorganisaties aanleveren. Wellicht via de KOT-app. Wat ik zelf ook van groot belang vind, is extra ondersteuning van de kwetsbare ouders. Fijn dus, dat we ook werken aan een interactiestrategie voor ouders die minder makkelijk hun weg vinden.’
Edwin: ‘De verwachting is dat Toeslagen, ook bij directe financiering, nog jarenlang bezig is met de kinderopvangtoeslag. Denk aan alle aanvragen die nog lopen als we overgaan. Die zullen ook het proces, tot en met de definitieve berekening, doorlopen en dan kunnen er nog vragen of bezwaren binnenkomen. De operatie blijft gigantisch. Miljoenen mensen in Nederland vragen een toeslag aan. In de keten werken we met veel partijen samen. Dat zorgt elke maand voor talloze aanvragen, toekenningen, uitbetalingen en wijzigingen. Daar bovenop willen we ook richting de toekomst heel veel. DG Toeslagen is een organisatie met ambitie. We willen dingen beter doen voor de burger. Zo wordt er elke maand een nieuwe release met nieuwe functionaliteiten opgeleverd. Het is goed ons dat ook af en toe te blijven realiseren.’
Waarvan worden Laura, Henry en Edwin blij?
Laura:
‘We zijn een organisatie in ontwikkeling. En ik neem diep mijn petje af voor de manier waarop wij intern invulling geven aan die ontwikkelingen. De lopende uitvoering, de hersteloperatie, de veranderopgave, de verbetertrajecten en de uitwerking van het coalitieakkoord. We willen alles doen. En we doen het voor de burger. Ik vertrouw erop dat daar iets goeds uit voortkomt.’
Henry:
‘Ik heb geen invloed op wie straks de uitvoerder wordt van directe financieringvan de kinderopvang, maar ik kan en wil wel helpen om die overgang voor ouders zo makkelijk mogelijk te maken.’
Edwin:
‘We leven in een snel veranderende wereld. Nieuwe ontwikkelingen volgen elkaar razendsnel op en die rijdende trein kan niet worden stilgezet. Dat wij er in die snelheid - aangevuld met de huidige krapte op de arbeidsmarkt – toch in slagen om eind juli een zorgvuldig vernieuwd Mijn Toeslagen op te leveren, maakt mij blij.’
