Hoe kijken mensen buiten Dienst Toeslagen naar ons? Hoe ervaren onze samenwerkingspartners de samenwerking met Dienst Toeslagen? Hierover spraken we Lex Staal, directeur-bestuurder van Sociaal Werk Nederland en Geraldien Grevers, sociaal raadsvrouw. Wat gaat er goed en wat kan beter in de dienstverlening en de samenwerking?
Sociaal Werk Nederland is de landelijke werkgeversorganisatie voor sociaalwerkorganisaties. Sociaal werk ondersteunt mensen op alle levensterreinen en maatschappelijke vraagstukken. Van veiligheid, huiselijk geweld, jongerenwerk tot integratie, gezonde leefstijl, ouderenwerk, schulden en toeslagen. Sociaalwerkorganisaties werken daarin als verbindende schakel nauw samen met gemeenten, bewoners, politie, onderwijs, zorg, ondernemers en andere organisaties rond maatschappelijke vraagstukken. Lees meer op de website van Sociaal Werk Nederland.
Jullie zitten geruime tijd in dit vak. Wat drijft jullie?
“In mijn ogen zijn sociaal raadswerkers verbinders”, zegt Lex. “Wij brengen zaken bij elkaar en knopen oplossingen aan elkaar. Dat is waar dit werk om draait: een samenwerking tot stand brengen zodat je mensen kunt helpen om echt het verschil te maken. Daar haal ik elke dag energie en voldoening uit.” Als sociaal raadsvrouw kan Geraldien heel concreet hulp bieden aan inwoners. “In Nederland is het sociale stelsel erg ingewikkeld met veel wetten en regelingen. Ik vind het belangrijk dat mensen weten waar ze recht op hebben”, aldus Geraldien.
Sociaal raadslieden ondersteunen mensen bij vraagstukken en informatie over financiële of juridische kwesties. In bijna heel Nederland zijn sociaal raadslieden beschikbaar voor een gesprek en advies over bijvoorbeeld uitkeringen, geldzaken of schulden, werk en wonen, belasting, kwijtscheldingen en toeslagen. Sociaal Werk Nederland streeft naar een landelijke dekking van sociaal raadslieden. Via de website van Sociaal Werk Nederland is hulp per provincie te vinden.
Hoe ervaren jullie de samenwerking met Dienst Toeslagen?
“In de samenwerking is in de laatste jaren heel veel verbeterd”, zegt Geraldien. “Er zijn veel meer mogelijkheden om signalen met elkaar te delen en te overleggen. Bijvoorbeeld met toeslagenservicepunten, de Stella-teams en een relatiebeheerder die regelmatig langskomt. Hierdoor is er meer contact en ruimte om te kijken naar specifieke situaties en is er meer oog voor de mens achter de client. Voor de toeslagenaffaire was er geen gesprek mogelijk over moeilijke, financiële situaties van cliënten. Dit gaat nu veel beter; er is veel meer ruimte om het gesprek met elkaar aan te gaan.”
Lex: “We zijn een weg met elkaar ingeslagen en ik merk dat we elkaar ook steeds meer beginnen te leren kennen. Dat is goed, want we hebben elkaar keihard nodig om nog meer te kunnen bereiken. Wij hebben de ingangen om echte hulp voor elkaar te krijgen. Dienst Toeslagen kan via Sociaal Werk Nederland dichtbij de aard van de problematiek komen. Het was in het begin van de samenwerking even zoeken naar die balans, maar dat geeft niet. Elkaars taal en werkwijze leren kennen kost tijd. Dat gaat steeds beter en leidt tot wederzijds begrip.”
Geraldien voegt toe: “We werken ook veel samen met team Relatiebeheer van Dienst Toeslagen. De contacten zijn goed en laagdrempelig. De relatiebeheerders zijn goed bereikbaar, toegankelijk, vragen feedback. En dat is heel prettig.”
Wat is de kracht van de samenwerking met Dienst Toeslagen?
“Jullie zijn de specialist en wij de huisarts”, zegt Lex. “De meeste cliënten die sociaal raadslieden zien, hebben een heel palet aan hulpvragen, waarin toeslagen een onderdeel zijn. Sociaal raadslieden zijn generalisten en kunnen uitpluizen. Zij kunnen zien waar de oplossing zit en gericht doorverwijzen. Daar zit ook de kracht. We moeten niet op elkaars stoel zitten, maar elkaar versterken. Samen willen leren en elkaar hierin scherp houden.”
Wat zijn de grootste uitdagingen in die samenwerking?
“Sociaal raadslieden staan dichtbij de inwoners en zien direct waar mensen tegenaan lopen”, zegt Geraldien. “Het toeslagenstelsel blijft ingewikkeld, waardoor veel mensen vastlopen. De complexiteit zo goed mogelijk aan mensen uitleggen blijft een uitdaging.” Lex: “Daarom moeten we tijd blijven maken om samen te werken. Een partnerschap heeft duurzaamheid nodig. Tempo houden is goed, maar het is ook belangrijk om een duurzame relatie met elkaar op en uit te bouwen.”
Wat kan beter?
Geraldien: “Het is belangrijk om direct betrokken te zijn en te blijven bij ontwikkelingen of nieuws, zodat wij daarop kunnen inspelen en deze ook kunnen communiceren naar mensen. Burgers worden vanuit Dienst Toeslagen heel goed geïnformeerd, maar soms is dat wel heel veel. Voor één wijziging komen vaak heel veel brieven. Als dit minder zou kunnen zou dat ook prettiger zijn.” Lex: “Elkaar in het voorstadium meer opzoeken en met elkaar bespreken hoe we het beter kunnen doen voor mensen. Door onze krachten te bundelen kunnen we een groot, maatschappelijk draagvlak creëren.”
Wat hebben sociaal raadslieden en wat heeft Sociaal Werk Nederland daarvoor nodig van Dienst Toeslagen?
“Een open houding”, zegt Lex. “Die is er nu, maar dat moet ook blijven. En daarnaast ‘samen weten we meer’. Het blijft belangrijk dat we duidelijk maken aan elkaar wie welke verantwoordelijkheid heeft. We moeten durven te werken met een visie voor de lange termijn. Duurzaam en toekomstvast. En hoe we dat concreet kunnen maken op basis van nieuwe projecten en signalen.”
Geraldien: “Er is zeker nog ruimte voor verbetering, zoals meer wederkerigheid. Sociaal raadslieden kunnen Dienst Toeslagen helpen, en andersom. We kunnen dienen als signaalfunctie en Dienst Toeslagen zou (meer) kunnen doorverwijzen naar sociaal raadslieden.
Hoe zie je de toekomst van toeslagen met de voornemens van het kabinet?
“Als we toeslagen willen behouden, dan zou mijns inziens het werken met voorschotbeschikkingen anders moeten”, zegt Geraldien. “Want nu leidt het tot veel terugvorderingen, waardoor mensen in de problemen kunnen komen.”
“In de basis hebben we in Nederland een heel mooi stelsel van inkomensondersteuning: wie hulp nodig heeft kan toeslag krijgen”, benadrukt Lex. “Maar mensen in kwetsbare posities raken van de verschillende regels en complexiteit van het stelsel in de war en vinden het ingewikkeld en spannend om toeslagen aan te vragen.”
Wat maakt jullie trots?
“In de samenwerking met Dienst Toeslagen en team Relatiebeheer merk ik dat er steeds meer mogelijk is. We vinden elkaar sneller en overleggen meer. Er is steeds meer sprake van een gezamenlijk belang en de wil om er samen voor te gaan”, zegt Geraldien.
“In de media wordt vaak een beeld geschetst van Nederland als individualistisch land, maar ik zie dat organisaties elkaar echt willen vinden en het beter willen doen”, zegt Lex. “Ik ben er trots op dat het lukt om met onze 70.000 professionals, waarvan zo’n 600 sociaal raadswerkers die brug te bouwen. Niet eenmalig, maar als duurzame investering. We zijn echt goed bezig. Maar we zijn er nog niet. Ik hoop dat we over 10 jaar terug kunnen kijken en constateren dat we toen begonnen en dat dat goed is geweest”, aldus Lex.
