Het kleine gebaar

Wat is ‘Eén tegen eenzaamheid’?

“Het is een breed opgezet VWS-actieprogramma dat in 2018 is gestart. De publiekscampagne is daar een onderdeel van. Andere onderdelen zijn het vormen van nationale en gemeentelijke coalities en het ontwikkelen van wetenschappelijk onderzoek naar het fenomeen eenzaamheid. In december draaien we een publiekscampagne om te laten zien wat mensen voor elkaar kunnen betekenen tijdens de feestdagen.”

Want Kerstmis staat tenslotte garant voor eenzaamheid…

“Dat is de clichégedachte. Eenzaamheid is natuurlijk veel complexer en reikt verder dan de feestdagen. Maar in die dagen wordt wel meer zichtbaar dat sommige mensen alleen zijn, terwijl anderen zich omringd weten door familie en vrienden. Dat is door de coronacrisis dit jaar natuurlijk wel anders. Veel méér mensen zullen het samenzijn missen. Ik denk dat daardoor eenzaamheid wel meer bespreekbaar wordt. Het herkennen en erkennen van wat het alleen zijn met je doet, doordat je minder de deur uit gaat en er minder mensen bij je op de stoep staan.”

Onderdeel van het actieprogramma zijn ook landelijke en gemeentelijke coalities. Wat zijn dat?

“Eenzaamheid is een subjectief fenomeen, maar het heeft grote maatschappelijk impact. Daarom werken VWS en de gemeenten niet alleen samen met zorg & welzijn, maar vormen ze ook coalities met bedrijven en lokale ondernemers. Die samenwerking is een belangrijke succesfactor. Sinds de start, twee jaar geleden, ondernemen al 214 gemeenten iets tegen eenzaamheid en hebben zich meer dan 130 landelijk organisaties daarbij aangesloten. Dat zijn onder meer banken, musea, supermarkten, de KLM, PostNL.’’

Wat doen die bedrijven tegen de eenzaamheid?

“Met het actieprogramma willen we zo dicht mogelijk bij het dagelijks leven van mensen komen. Niet iedereen die eenzaam is, wil bij een buurthuis binnenlopen om daar contacten te zoeken. Sterker nog: veel eenzame mensen durven niet te zeggen dat ze eenzaam zijn. Maar zij gaan wel naar de supermarkt en wel naar de kapper. Daar ontmoeten ze ook andere mensen. Ondernemers kunnen heel goed signaleren of ze met eenzame mensen te maken hebben. De kroegbaas kent de man die blijft hangen omdat hij niemand anders heeft. De supermarkt herkent de vrouw die wel vijf keer per dag een boodschapje komen halen zodat ze weer een gesprekje heeft.”

En dan?

“Die ondernemers zijn blij als ze in een coalitie zitten met gemeenten en organisaties die er iets aan kunnen doen. We stimuleren gemeenten om een Signaalpunt tegen Eenzaamheid in te richten met daar achter een welzijnsorganisatie die met de signalen aan de slag gaat. Maar er zijn ook bedrijven die zelf een initiatief starten. Jumbo heeft bijvoorbeeld zogenoemde kletskassa’s ingericht voor mensen die om een praatje verlegen zitten. Supermarkten hebben een koffietafel waar mensen elkaar ontmoeten. De KLM heeft het cabinepersoneel dat momenteel niet kan vliegen, ingezet bij de Zilverlijn. Daar bieden ze een luisterend oor aan eenzame ouderen.”

Heb jij jezelf wel eens eenzaam gevoeld?

“Ik kwam op mijn achttiende naar Nederland en heb toen heel veel moeite gehad om aansluiting te vinden bij mijn leeftijdgenoten. Iedereen had het over dingen waarover ik niet kon meepraten. Over ervaringen die ik niet had. Daardoor heb ik me eenzaam gevoeld. En dat duurde zeker een paar jaar. Psychisch is dat best zwaar. Ook de periode dat ik thuis zat met kleine kinderen tijdens het zwangerschapsverlof heb ik als eenzaam ervaren. Niet echt die Roze Wolk. Ik vond het erg zwaar om in mijn eentje thuis te zitten met een huilend kind en het idee dat alle andere mensen gezellig naar hun werk gaan en leuke dingen doen.”

Je hoorde er niet bij.

“Ja, en dat geldt ook voor veel ouderen die niet gemakkelijk de deur uit kunnen of durven. Als er zelden iemand langs komt, dan kan het gevoel ontstaan dat je er niet meer bij hoort. Denk ook aan collega’s die met pensioen gaan en uit beeld raken als we er geen contact mee houden. Iedereen heeft wel momenten of periodes in het leven dat je je alleen en eenzaam voelt. Een aardig gesprek, een wandeling samen, een online spelletje, een keertje eten langs brengen, een playlist voor iemand maken, samen een film bekijken, het zijn vaak die kleine gebaren die het verschil maken. Daarover gaat de publiekscampagne in december.”