Tekst Jan Willem Scholten en Carlijn Lubbinge

Hoewel de terroristische dreigingen in Turkije en Nederland van elkaar in omvang en aard verschillen, worden beide landen met vergelijkbare vraagstukken op terrorismebestrijdingsgebied geconfronteerd. Zo is Turkije de afgelopen jaren veelvuldig opgeschrikt door terroristische aanslagen, waaronder van de PKK en ISIS. In Nederland hebben zich incidenten voorgedaan met een terrorisme-link, zoals de aanslag op Amsterdam Centraal. Vanuit de gedachte dat terrorisme niet eindigt bij eigen landsgrenzen is internationale samenwerking essentieel. Nederland en Turkije trekken daarom met elkaar in bilateraal en multilateraal verband op om terrorisme tegen te gaan en zo de veiligheid te verbeteren. Dit artikel geeft een kijkje in de keuken van deze contraterrorisme (CT) samenwerking. Zo vonden er in april en mei 2019 verschillende bijeenkomsten plaats waar verdere verdieping van deze samenwerking werd besproken.

Leestijd: 5 minuten

Wat is de Wittenburg Conferentie?

De Wittenburg Conferentie, genoemd naar kasteel De Wittenburg bij Wassenaar, is een Nederlands-Turkse bijeenkomst. Het doel van de bijeenkomst is het versterken van de bilaterale samenwerking op thema’s als economie, cultuur en veiligheid. De eerste conferentie werd in 2008 gehouden in Kasteel De Wittenburg. Tussen 2014 en 2018 zijn er geen bijeenkomsten gehouden. In 2019 werd deze samenwerking weer opgepakt.

11 april 2019: Wittenburg Conferentie

Tijdens het bezoek van minister Blok aan Ankara in oktober 2018 stond samenwerking op terrorismebestrijding hoog op de agenda. Zowel minister Blok als minister Çavuşoğlu stelden vast dat het voor beide landen van belang is om de samenwerking op dat vlak verder uit te bouwen. “We hebben elkaar nodig in de strijd tegen terrorisme. Turkije is een doorgangsland, ook naar Nederland. Dan is het van groot belang dat je samenwerkt”, aldus minister Blok tijdens zijn bezoek in Ankara.

 Op 11 april ontving minister Blok zijn ambtsgenoot voor de zevende Wittenburg Conferentie in het Scheepvaartmuseum. Dit was het eerste bezoek van Çavuşoğlu aan Nederland sinds het volledige herstel van de diplomatieke betrekkingen in juli 2018. Na het warme welkomstwoord van beide ministers gingen werkgroepen op specifieke thema’s als energie, regionale ontwikkelingen en veiligheid uiteen.

In de werkgroep “Contraterrorisme” spraken Huib Mijnarends (de Nederlandse Speciaal Gezant voor Contraterrorisme)  en Aylin Taşhan (de Turkse Directeur-Generaal voor Onderzoek en Veiligheid)  af om de wederzijdse uitwisseling van kennis, informatie en expertise te vergroten. In het open gesprek werd duidelijk dat er veel kennis te delen is en dat de samenwerking nog verder kan worden versterkt. Zo is gesproken over het belang van re-integratie programma’s in gevangenissen, informatie-uitwisseling over terugkerende strijders uit Syrië en Irak, het tegengaan van terroristische propaganda online en het tegengaan van terrorismefinanciering.  Toekomstige bezoeken van de verschillende partners van de Nederlandse veiligheidsketen en hun Turkse counterparts aan Ankara en Den Haag, gericht op de integrale aanpak tegen terrorisme, gaan voorzien in deze verdere uitwisseling. 

Nederlands Speciaal Gezant voor Contraterrorisme Huib Mijnarends met DG voor Onderzoek en Veiligheid Aylin Taşhan.

25-26 april 2019: Veiligheidsconsultaties

Op 25 en 26 april 2019 bezochten Hester Somsen (directeur Veiligheidsbeleid van het ministerie van Buitenlandse Zaken) en Erik-Jan van Oosterhout (hoofd NAVO-cluster van het ministerie van Defensie) de Turkse hoofdstad Ankara voor bilaterale veiligheidsconsultaties met de Turkse Directeur-Generaal Internationale Veiligheidszaken, de heer Alper Coşkun. Ondanks verschillen, voerden de  veiligheidsthema’s waarop we bilateraal en multilateraal gezamenlijk kunnen optrekken de boventoon van de gesprekken. Voorbeelden hiervan zijn het versterken van elkaars inzet in NAVO-verband, bijvoorbeeld in de Zwarte Zee regio en de NAVO-missie in Irak.

Minister Çavuşoğlu tijdens zijn toespraak voor de FTF werkgroep van de anti-ISIS coalitie.

7 mei 2019: Anti-ISIS Coalitie

Zowel Nederland als Turkije leggen sterk de nadruk op multilaterale CT- samenwerking. Zo zoeken beide landen elkaar op het internationale toneel actief op.  Als co-voorzitters van de foreign terrorist fighters werkgroep van de anti-ISIS coalitie kwamen Nederland, Turkije en Koeweit samen met 51 andere landen op 7 mei 2019 in Ankara bijeen. Huib Mijnarends waarschuwde de aanwezigen dat na het territoriaal verslaan van ISIS de dreiging niet is weggenomen, en hij onderstreepte het belang om ISIS-strijders te berechten voor hun misdaden, in sommige gevallen mogelijk zelfs voor genocide. Minister Çavuşoğlu riep op tot het gezamenlijk adresseren van de grondoorzaken van terrorisme en het belang van informatiedeling: ‘geen land kan deze strijd alleen aan’.

Kortom, de afgelopen maanden werd duidelijk dat het herstel van de diplomatieke betrekkingen tussen beide landen kansen biedt. Waar belangen overlappen kunnen Nederland en Turkije hun samenwerking opnieuw intensiveren, of het nou gaat om het gezamenlijk bestrijden van terrorisme of om andere veiligheidsbelangen.