Duurzaam werken bij IenW: hoe dan?

Duurzaamheid bij IenW

Erwin startte in 2017 als programmamanager Duurzaam IenW. "Daarvoor werkte ik aan het maken van internationale klimaatregels. Toen het Parijs-akkoord er lag, dacht ik: nu moeten we het ook gaan dóen, eigen ambities formuleren en uitvoeren. Ik denk dat we uiteindelijk het verschil maken door te laten zien dat het echt kan in de praktijk. Daarom wilde ik graag een impuls geven aan dit programma."

"Binnen IenW gebeurde er al van alles op het gebied van duurzaamheid. Het waren losse projecten: IenW kocht groencertificaten, deed al een beetje aan duurzame mobiliteit, verduurzaming van het gebouw en de afvalstromen. Er was een enthousiast programma Duurzame Bedrijfsvoering, gericht op de gebouwen aan de Plesmanweg en de Koningskade. Rijkswaterstaat had een apart duurzaamheidsbeleid. Met ons programma  zijn we duurzaamheid meer overkoepelend en in samenhang gaan aanpakken."

Dat begon met het gestructureerd verlagen van de eigen uitstoot en het verbruik van energie en brandstoffen. "Dat gaat dus niet alleen over een gebouw in Den Haag en Westraven, maar over 200 gebouwen. Het gaat ook over 2000 auto’s, 100 schepen, alle verlichting langs snelwegen en ventilatie in tunnels. Onze bedrijfsvoering was veel groter dan ik zelf in eerste instantie had verwacht", vertelt Erwin. "Een belangrijke mijlpaal is de bouw van een windpark, Maasvlakte 2, waarmee alle elektriciteit die IenW verbruikt in één klap duurzaam wordt opgewekt. De volgende stap is de verschuiving van fossiele brandstoffen voor bijvoorbeeld auto’s en sommige schepen naar duurzame elektriciteit en naar schone brandstoffen. Verder blijft stevige IenW-inzet op energiebesparing wenselijk: we moeten de beschikbare hernieuwbare energie in Nederland verstandig inzetten, want er is nog lang niet genoeg om iedereen te voorzien van hernieuwbare energie."

"Er liggen grote uitdagingen voor ons, waaronder de weg naar een klimaatneutrale Rijksrederij en naar 100% circulair werken in 2030"

Na het verduurzamen van de bedrijfsvoering is de aandacht verlegd naar de uitvoering. "Daar gaat het om de impact die je hebt als opdrachtgever van infraprojecten, zowel via Rijkswaterstaat als via ProRail. Voor de komende jaren is klimaatneutraal en circulair werken verankerd in onze uitgaven vanuit het infrafonds en het deltafonds, dat is ook echt een mijlpaal. We hebben een geweldige animatie laten maken van hoe de transitie naar klimaatneutrale en circulaire infraprojecten werkt, met als voorbeeld het hergebruik van bruggen", legt Erwin uit.

"IenW heeft de meeste impact op duurzaamheid via beleid, bijvoorbeeld op het gebied van mobiliteit. Ook het principe practise what you preach is belangrijk. Beleid is vooral een politieke verantwoordelijkheid waar het programma minder makkelijk op kan sturen. Het verduurzamen van beleid loopt via het Klimaatakkoord en Europese en Nederlandse wetgeving en richt zich op 55% reductie van broeikasgassen in 2030. Onze ambitie is om met onze bedrijfsvoering en uitvoering in 2030 volledig klimaatneutraal te zijn en circulair te werken. Door sneller te gaan toon je ambitie en kan je koploper worden."

De beweging gaat door

Wat vindt Erwin er zelf eigenlijk van dat het programma stopt? "Het afronden van het programma vind ik eigenlijk niet zo motiverend", geeft hij toe. "Het is wél goed om te zien dat de beweging die we in gang hebben gezet, doorgaat. Ik ben er trots op dat duurzaamheid stevig voeten aan de grond heeft gekregen in de hele IenW-organisatie. Van Rijkswaterstaat tot de beleidsdirecties, de uitvoering, de ondersteuning, inkoop: iedereen is erbij betrokken. Duurzaamheid is nu onderdeel van het Kompas en het verhaal van IenW. Het mooiste is om te zien hoe dingen opeens vanzelf gaan. Zo was er laatst een grote bijeenkomst over klimaatneutrale en circulaire infraprojecten, een project dat ik ooit zelf heb geïnitieerd en dat daarna door anderen is opgepakt. Ik kreeg een uitnodiging en ben er als toehoorder naar toe gegaan. Zo ga je van aanjager naar toehoorder."
 
Of verduurzaming van IenW onverminderd doorgaat zonder het programma, moet zich volgens Erwin in de praktijk bewijzen. "IenW zal het voortaan zonder aanjagend programmateam moeten doen. Het is best een beetje spannend hoe dat verder gaat, want er liggen nog grote uitdagingen voor ons, waaronder de weg naar een klimaatneutrale Rijksrederij en naar 100% circulair werken in 2030. En dan heb ik het nog niet eens over het verankeren van biodiversiteitsherstel binnen ons werk. Alles staat of valt bij een volhardende IenW-organisatie, waarin de verschillende onderdelen hun rollen goed invullen. Ik verwacht dat steeds meer IenW-medewerkers duurzaam werken omarmen."