Beleidsgerei - handreikingen voor risico- en veiligheidsvraagstukken

Nieuwe, technologische ontwikkelingen gaan niet alleen gepaard met kansen, maar ook met nieuwe risico’s voor veiligheid en gezondheid. Wat die risico’s precies zijn, hun aard en omvang, zijn vaak op voorhand onzeker. Het is ook niet altijd helder of de bestaande wet- en regelgeving de basisveiligheid voldoende garandeert. Daarom zijn bij dit soort risico’s vanuit voorzorg passende maatregelen nodig. Bij passende maatregelen kun je bij nieuwe risico’s bijvoorbeeld denken aan het beperken van de blootstelling, het vergroten van kennis en duidelijk communiceren over wat nog onzeker is.

De beleidsmaker stelt zich verschillende vragen bij de ontwikkeling van beleid. Uitgangspunt daarbij is steeds een leefbaar, bereikbaar en veilig Nederland. Overal in Nederland moet een basisveiligheid gelden. Dit garanderen van de basisveiligheid is ingewikkeld op plekken waar veel activiteiten samen komen, zoals verkeer, industrie, landbouw en wonen. En nog gecompliceerder is het als in de afweging nieuwe technologische ontwikkelingen betrokken zijn, dan is lastig in te schatten wat de risico’s zullen zijn. Denk aan het toestaan van zelfrijdende auto’s op de snelweg, drones in de lucht of nieuwe ontwikkelingen in biotechnologie.

Zorgvuldige afweging

In de periode 2015 tot en met 2017 is het afwegingskader ‘Bewust omgaan met Veiligheid’ beproefd en verder uitgewerkt. In het bijzonder is daarbij gekeken naar nieuwe risico’s en hoe daarmee om te gaan in een samenleving, waarin de zorgen over nieuwe ontwikkelingen en de daarmee gepaard gaande risico’s oplopen. Het is het beste om al bij het begin van de ontwikkeling en toepassing van nieuwe stoffen en producten rekening te houden met gezondheid en veiligheid. En de risico’s niet achteraf pas te beoordelen. De beleidsmaker moet een zorgvuldige afweging maken tussen voor- en nadelen van een risicovolle activiteit.

Concrete hulpmiddelen

Bedrijven en beleidsmakers zullen aan het begin van de keten van productontwikkeling al veiligheidsoverwegingen mee moeten nemen. Ketenverantwoordelijkheid en –communicatie worden steeds belangrijker. Bij innovatie wordt inherente veiligheid maatgevend: safe by design. Dit vraagt van beleidsmakers een actieve toepassing van het voorzorgsbeginsel. Om beleidsmakers en bedrijven hierin bij te staan, is een toolbox samengesteld met concrete hulpmiddelen voor voorzorg en de omgang met onzekere risico’s. Naast voorzorg biedt de toolbox ook handreikingen over thema’s als safe by design, milieuaansprakelijkheid en schadevoorkomingsplicht.

Aan de slag met de handreikingen

Hoe zijn deze handreikingen te gebruiken bij beleidsafwegingen en –ontwikkeling? Onderstaande tabel geeft een overzicht van alle thema’s waar aandacht aan besteed wordt. Bij ieder thema zijn een of meerdere vragen gesteld, die in aparte handreikingen beantwoord worden. Per vraag volgt een toelichting op en context bij de vraag, waarop een kort en verdiepend antwoord gegeven wordt. Bij ieder thema en vraag is een link geplaatst naar de volledige, download- en printbare handreiking. Hierin zijn waar relevant ook nog links naar aanvullende en verder verdiepende informatie opgenomen.

Inhoud Beleidsgerei – handreikingen voor risico- en veiligheidsvraagstukken

Nieuwe en onzekere risico’s

Is een nieuwe technologie een probleem?
Is een nieuwe technologie ook een nieuw, onzeker risico?
Waar maken mensen zich bij nieuwe risico’s zorgen over? En hoe krijg je daar zicht op?
Passen de regels wel op mijn onzekere risico?
Welke soorten onzekere risico’s zijn er?

Voorzorg