'Recht doen aan wie geen verweer heeft'

Joël Feliz staat er ontspannen bij voor de klas. In uniform, maar volledig als zichzelf. Een goedlachse man die met een prikkelende vraag uitdaagt tot een dieper antwoord. Iemand die zijn ervaringen deelt en oprecht geïnteresseerd is in die van een ander. Ook als het antwoord misschien conflicteert met het zijne. Of misschien wel juíst in die gevallen. De training die Feliz geeft, gaat over polarisatie. Dertien politiemannen en vrouwen met heel verschillende functies stellen samen vast wat dat begrip inhoudt en welke voorbeelden ze zelf hebben meegemaakt. Van zwartepietendiscussie tot boerenprotest rollen door het klaslokaal.

There’s more that we share

Conclusie van de training is dat polarisatie er altijd is. Soms kan ze zelfs mooie gevolgen hebben, bijvoorbeeld wanneer twee rivaliserende voetbalteams elkaar tot ongekende hoogte stuwen. Essentieel is het om te zorgen dat polarisatie niet escaleert. Zeker als politieman of -vrouw heb je daarin een belangrijke rol. Besef dat er denkbeelden in ieders hoofd heersen, bewust of niet. Begrijp ook dat het slechts gedachten zijn, en niet dé werkelijkheid. En dat je er vaak heel goed de angel uit kunt halen door je doelgroep, positie, onderwerp of toon te veranderen. Uiteindelijk zijn we allemaal mensen, en werkt het beter om je te richten op de overeenkomsten, dan steeds de nadruk te leggen op de verschillen.

Aapje en verweer

Feliz over de intrinsieke motivatie voor zijn werk: “Ik ben op mijn tiende vanuit de Dominicaanse republiek naar Nederland gekomen toen mijn moeder met een Groninger hertrouwde. Ik heb hier altijd gewoond en ik ken de Nederlandse cultuur net zo goed als mijn oorspronkelijke. Ik ben politieman geworden om heel veel redenen, maar de allerbelangrijkste is dat ik recht wil doen aan degenen die geen verweer hebben. Die mensen te laten weten dat ze gehoord worden, hun liefst zelf de kracht geven om zich wel te kunnen verweren. Én de mensen om hen heen die met blinde vlekken leven, te helpen met hun bewustwording.”

Blinde vlekken? “Onder politiemensen, maar ook in de maatschappij in het algemeen, zie ik vaak een verschijnsel dat ik ‘een aapje doen’ noem. Ken je die drie aapjes van horen, zien en zwijgen? Ze hebben hun handen voor hun oren, ogen en mond. Dat doen wij allemaal heel regelmatig. We zien iets dat eigenlijk niet door de beugel kan, maar in plaats van degene erop aan te spreken, en hem of haar bewust te maken, zeggen of doen we niets. Behalve misschien later, onderling: “Zo, heb je dat gezien? Dat kan eigenlijk echt niet, hè?” Zolang iedereen constant dat aapje blijft doen, zal er weinig veranderen. Het verschil kunnen we maken door het gesprek met elkaar aan te gaan. Vaak doet iemand iets niet eens bewust op een bepaalde manier, maar levert het wel ongewenste resultaten op. Als we erover praten, leidt dat tot bewustwording. En die is het begin van verandering.”

We kunnen nog D.I.E.P.er

“Ik ben trots op mijn werk als politieman. Het is een goede zaak dat bij de politie het bewustzijn groeit over thema’s als diversiteit, inclusiviteit, etnisch profileren en polarisatie. Al jaren zijn de strijd tegen discriminatie en het streven naar een inclusieve werkcultuur en meer variëteit in politieteams terecht speerpunten van onze organisatie. Zelf draag ik daar met veel plezier aan bij als kerninstructeur Polarisatie en D.I.E.P-adviseur, zoals ik het zelf genoemd heb. Voor mij gaan deze thema’s namelijk ook echt diep.”

“We zijn er nog lang niet, want volgens mij ben ik de enige die zich in deze rol voor dit soort onderwerpen inzet. Er speelt op dit vlak zo veel, en we hebben er als organisatie en maatschappij zo veel last van als het fout loopt. De effort die we in deze thema’s stoppen, vind ik daarom nog steeds niet in verhouding tot de problematiek. Als je iets echt belangrijk vindt, laat het dan zien. Maak dingen die niet goed gaan, bespreekbaar. Geef iemand de middelen om het anders te doen. Zorg dat mensen nog veel meer van elkaar leren.”

Investeer in wie het nodig heeft

“Bij inclusiviteit gaat het niet simpelweg om gelijkheid, maar eerder om wat ik noem ‘gelijkheid naar vermogen’. Een voorbeeld. Als wij beiden beginners zijn in hardlopen, hebben we allebei baat bij een looptrainer. Maar als jij daarnaast ook wilt hoogspringen, en dat gaat nog niet zo best, neem dan vooral nog een speciale trainer voor dat onderdeel in de arm. Ik ga niet hoogspringen, dus ik heb die trainer niet nodig. En ik gun hem jou, zodat jij nog beter kunt worden in wat je doet. Ik zou willen dat we die kant ook bij politie nog veel meer op gaan: geef mensen wat ze nodig hebben zodat ze het beste uit zichzelf kunnen halen. En ga daar als collega niet jaloers om doen, maar gun het de ander. De volgende keer heb jíj misschien wat extra hulp bij iets nodig.”

“Ik ben iemand van concrete oplossingen, en ik geloof in investeren in mensen die niet goed voor zichzelf kunnen opkomen. De rest redt zich namelijk wel. De cultuur bij de politie is stoer, en daardoor voelt niet iedereen zich altijd even welkom of gehoord. We hebben bijvoorbeeld te maken met verschijnselen als groepsdruk. Ja, dat bestaat ook onder volwassenen. En als je verlegen of introvert bent, of je hebt het van huis uit niet meegekregen om je op de voorgrond te plaatsen, kan dat heel lastig zijn. Juist in deze mensen zou ik investeren. Én in het wakker schudden van de mensen die, al dan niet bewust of expres, anderen buitensluiten. Bewustwording en erkenning van fouten zijn het grote begin van verbinding en verandering. Wees eerlijk. Geef het tegenover de ander toe als je een fout hebt gemaakt. En vooral: doe eens wat minder vaak een aapje.”