“Nog meer slachtoffers nóg beter helpen”

Sharmila is nog maar zeven jaar als ze seksueel wordt misbruikt door iemand uit haar omgeving. Jarenlang praat ze er niet over, met niemand. Totdat ze op televisie een documentaire ziet over seksueel misbruik en de behoefte voelt erover te praten. Dat doet ze met een psycholoog. Tegelijkertijd vertelt Sharmila enkele goede vriendinnen wat haar destijds is overkomen. Joke is een van hen. Sharmila: Het fijne van erover praten met iemand die zo dichtbij je staat, is dat je dat soms even tussendoor kan doen, terwijl je samen met iets heel anders bezig bent. Bovendien: als je elkaar zo goed kent is een half woord vaak voldoende. Joke voelde intuïtief aan wanneer en tot in hoeverre ik er wat over wilde vertellen, ze stelde geen vragen. Soms liet ze alleen maar even weten dat ze er voor me was.” Voor Joke was die manier van helpen van haar vriendin vanzelfsprekend: “Ik deed dat op gevoel en liet Sharmila vooral ook weten dat wat er gebeurd was, onze vriendschap nooit zou veranderen.”

 

Jaarlijks zijn er in Nederland zo’n twee miljoen slachtoffers te betreuren, variërend van seksueel geweld of een verkeersongeluk tot een woninginbraak of stalking. Dat betekent dat bijna iedere Nederlander vroeg of laat met slachtofferschap te maken krijgt: als slachtoffer of als familielid, vriend(in) of hulpverlener. Veronique Hoogendoorn, hoofd Communicatie bij Slachtofferhulp Nederland en tot voor kort strateeg bij het Innovatieprogramma: “Wat we zien, is dat we lang niet alle slachtoffers en andere betrokkenen bereiken. Soms omdat mensen het loket gewoonweg niet weten te vinden, soms omdat slachtoffers zichzelf niet als slachtoffer wíllen zien of geen hulp van een instantie willen. Daarnaast zien we ook dat de aangiftebereidheid afneemt, waardoor wij minder slachtoffers via de politie en het OM krijgen aangemeld. Er is dus een grote groep slachtoffers in Nederland die niet via de reguliere weg onze hulp aangeboden krijgt. Om die groep toch te ondersteunen bieden we nu ook specifieke dienstverlening aan de omgeving van slachtoffers.”

Innovatie

“Daarvoor hebben we de goede ervaringen die we hadden opgedaan in het eerste innovatieprogramma  [zie kader, red.]  gebruikt om nieuwe digitale diensten te ontwikkelen. Niet alleen voor vrienden en familie, maar ook voor docenten, sportinstructeurs, sociaal werkers en andere hulpverleners. Belangrijk, want 81 procent van de slachtoffers geeft aan dat zij het liefst ondersteund willen worden door mensen uit hun eigen omgeving; je ziet dan ook dat slachtoffers vaak al bij een eerste intake een naaste betrekken. En deze mensen willen er heel graag voor iemand zijn, maar weten niet altijd hoe. Want het is vaak echt wel even zoeken: welke instanties er zijn voor de verschillende situaties, hoe het herstelproces dat iemand doormaakt eruitziet, op welke manier je het beste een gesprek kunt aangaan en wat je kunt verwachten van het strafproces. Waarbij velen zich vooral afvragen: doe ik het wel goed? Waar Joke intuïtief de manier vond om haar vriendin bij te staan, hebben anderen daar ondersteuning bij nodig.”

Twee platforms

Het resultaat is een grote hoeveelheid online diensten voor de omgeving van slachtoffers. Anatal Perlin, Programmadirecteur Mens als Maat: “Bij de ontwikkeling daarvan hebben we de ervaringen van slachtoffers en helpers, zoals Sharmila en Joke, goed kunnen gebruiken, net als de vele interviews die we met professionals hebben gehouden. Voor die nieuwe diensten hebben we twee platforms gelanceerd: een voor de sociale omgeving – de ‘helpers’ - en een voor de professionals. Sommige diensten zijn heel praktisch, zoals checklists per delict, manieren om passend te reageren, tips voor helpers om hun eigen grenzen aan te geven en filmpjes met ervaringsverhalen.

Maar we bieden ook meer uitgewerkte hulpstructuren aan, zoals een online cursus voor helpers of een doorverwijstool. Voor professionals hebben we dan weer diensten die zijn toegespitst op hun relatie met het slachtoffer. Dan moet je bijvoorbeeld denken aan hulp aan bewindvoerders bij het invullen van bepaalde justitiële formulieren of een stappenplan voor het geval van suïcide op school. Maar ook diensten die een specifieke casus overstijgen, zoals een quickscan die beleidsmedewerkers kunnen invullen om in kaart te brengen hoe groot het risico op grensoverschrijdend gedrag in hun organisatie is. ’

Maatwerk

Veronique: “Naast onze online diensten voor slachtoffers, helpers en professionals hebben we ook ons ‘oude vertrouwde’ aanbod: persoonlijk contact, telefonisch of live. Ook dat hebben we uitgebreid, met onder andere een Advieslijn voor professionals, de mogelijkheid voor helpers om een beroep te doen op onze medewerkers en meer vormen van lotgenotencontact. Kortom, we hebben ons bestaande aanbod aangevuld. Zo ondersteunen we mensen op maat en kunnen ook mensen die digitaal minder vaardig zijn bij ons terecht.”

Groei

Het aantal diensten dat Slachtofferhulp per jaar biedt – online, telefonisch of live – is de afgelopen periode flink gegroeid. Veronique: “In die cijfers zijn alle contactmomenten met slachtoffers, helpers en professionals meegenomen, dus van het aantal keren dat een filmpje is bekeken of een checklist is doorlopen, tot het aantal telefoontjes dat is binnengekomen. In 2021 hebben we alleen al aan de omgeving van slachtoffers ruim 55.000 diensten kunnen verlenen. Een mooie groei die we zeker nog willen doorzetten. We onderzoeken nu bijvoorbeeld de mogelijkheden voor hybride dienstverlening, fysieke ontmoetingen bijvoorbeeld die na verloop van tijd online worden voortgezet of andersom.” Anatal: “Alles met dit doel: zoveel mogelijk slachtoffers, helpers en professionals nóg beter helpen, op de manier die het beste bij hen past.”   ♦