Internationale uitwisseling voor 'court staff'

Gerechtsjuristen en juridisch adviseurs kunnen sinds vorig jaar ook deelnemen aan een Europees uitwisselingsprogramma. Leerzaam én leuk. Juridisch adviseur Susanne Jacobs uit Alkmaar toog naar het Duitse Paderborn en Kostas Karampelas uit Evia streek neer in Utrecht.

“Ik was nieuwsgierig hoe recht wordt gesproken in een ander land. Toen ik op het intranet van de Rechtspraak zag dat je nu ook als court staff je licht kan opsteken in het buitenland, heb ik mij onmiddellijk aangemeld. Groot-Brittannië was leuk geweest omdat ze daar een totaal anders rechtssysteem hebben, maar voor die uitwisseling heeft Brexit een stokje gestoken. Duitsland leek mij interessant omdat ik dacht dat ze daar juist een vergelijkbaar rechtssysteem hebben. Vragen die ik daarbij had waren: Is de Rechtspfleger daar - net als ik - sparring partner van de rechter, is hij op zitting aanwezig als griffier en schrijft hij ook vonnissen? En daarnaast:  welke invloed heeft de ‘Duitse formaliteit’ op de verstandhouding tussen de rechter en de Rechtspfleger. Voelen mijn Duitse collega’s zich vrij om tegengas te geven en om hun eigen mening te geven?”

Mengelmoes van talen

“Ik ben een week naar Paderborn in Noordrijn-Westfalen geweest. Mijn huis-tuin-en keuken-Duits is in orde, mijn juridische Duits was dat niet. Ik kon als optie Engels als voertaal opgeven. Graag, dacht ik. Het is niet mijn moedertaal en ook niet die van mijn Duitse collega’s, dus dan hebben we in ieder geval een gelijke uitgangspositie. En in het Engels kon ik het Sie-en ook vermijden. Gaandeweg gebruikten mijn Duitse collega’s en ik trouwens een mengelmoes van Engels en Duits en zo konden we elkaar prima verstaan.”

Susanne Jacobs, juridisch adviseur rechtbank Noord-Holland:

“Bij ons zou u-zeggen een afstand scheppen”

Gericht op schikken

“Ik kwam erachter dat er niet zoiets als een gerechtsjurist of juridisch adviseur is bij het Arbeitsgericht. Ik kon mijn vragen over de samenwerking met de rechter dus niet stellen, want die is er niet. Evengoed was het heel leuk en leerzaam om kennis te maken met het werk van de Rechtspfleger. Een Rechtspfleger heeft een andere opleiding en andere taken dan de juridisch adviseur, is niet bij de zitting aanwezig en schrijft geen inhoudelijke vonnissen of beschikkingen. Dat doet de rechter zelf, tenzij de zaak geschikt wordt natuurlijk. Ik heb de indruk dat dat vaker gebeurt dan bij ons. De zittingen bij het Arbeitsgericht zijn in ieder geval erg gericht op het schikken van de zaak. De partijen zitten ook niet tegenover de rechter, zoals bij ons, ze zitten tegenover elkaar en discussiëren met elkaar.”

Sie

“De Rechtspflegerin met wie ik de uitwisseling had, vond het prima om je en jij te zeggen. Dat deed ze ook met haar jongere collega’s, maar de oudere collega’s en zeker de rechter werden met meneer of mevrouw aangesproken.  Ik heb alleen maar vrouwelijke rechters ontmoet die ik met ‘Sie’ aansprak. Toch voelde ik niet echt een afstand. Voor ons is dat moeilijk te begrijpen. In Nederland zou ‘u’ zeggen zeker een afstand scheppen.”

Opnames maken

“Ik had weliswaar geen evenknie in Paderborn, maar ik heb toch veel opgestoken van het Duitse arbeidsrecht. Omdat de rechter bij een zitting geen juridisch adviseur en ook geen griffier heeft, herhaalt hij, in mijn geval zij, in een opnameapparaatje de woorden van partijen die belangrijk kunnen zijn bij het maken van de beschikking. Dat wees mij op het nut van een opname. Op zitting ben ik als griffier heel erg gespitst op wat de partijen zeggen. Als ik niet hoef te notuleren omdat het opgenomen wordt, zou ik mij nog beter kunnen richten op de juridische inhoud.”

Kostas Karampelas, hoofd secretariaat gerechtshof Evia:

“Jullie rechters zijn informeel en bescheiden”

“Ik ben hoofd van het secretariaat van het gerechtshof op Evia, na Kreta het grootste eiland in Griekenland. Ik werd geselecteerd om naar de rechtbank Midden-Nederland te gaan, samen met een rechter uit Italië, een juridisch adviseur uit Hongarije en een Finse griffier. SSR legde het contact en organiseerde met de rechtbank ons programma. Van mijn collega’s die naar Duitsland gingen, heb ik begrepen dat zij niet zo’n mooie ervaring hadden als ik heb gehad in Nederland. Alles was zó goed georganiseerd.

Geen persrechters

“Ik wilde vooral de verschillen en de overeenkomsten ontdekken tussen het Griekse en het Nederlandse rechtssysteem ­– de procedures en de rol van de juridisch adviseurs, en hoe het staat met de digitale rechtspraak. Wij zijn daar de laatste tijd enorm in vooruitgegaan. We hebben twee rechtbanken bezocht, in Utrecht en in Lelystad. Wat mij echt opviel was dat jullie de zittingen niet opnemen. Dat doen wij wel. Ook was ik  erg onder de indruk van de persrechter. Wij hebben nog geen persrechters. Zo waren er eigenlijk meer verschillen dan overeenkomsten op veel niveaus. Onze Rechtspraak is net als de Nederlandse onafhankelijk, maar wij hebben niet zoiets als de Raad voor de rechtspraak.”

Niet parttime werken

“Bij jullie hebben rechters en juridisch medewerkers lokaal selectiegespreken. Dat kennen wij niet in Griekenland. Bij ons worden ze centraal geselecteerd door de Nationale School voor Rechters. Nederlandse rechters kunnen allerlei soorten zaken behandelen, maar bij ons is er een scheiding tussen gerechten voor bestuurszaken en gerechten voor straf en civiele zaken. Nederlandse rechters kunnen parttime werken en/of een bedrijf hebben. Dat kan niet in Griekenland. Onze rechters toetsen wetten aan de Grondwet, dat doen Nederlandse rechters dan weer niet. Jullie hebben geen juryrechtspraak, wij wel.”

Punctueel

“Op het praktische niveau van het rechtspreken is het verschil tussen Griekenland en Nederland ook groot. We hebben bij Midden-Nederland drie zittingen bijgewoond, bij bestuur, civiel en straf. Wat mij echt opviel was dat jullie rechters, afgezien van de toga, die wij niet dragen, zich informeel en bescheiden opstellen. De rechter en de verdachte zitten ook veel dichter bij elkaar dan in Griekenland. En voor mij was jullie tijdigheid echt een openbaring. Jullie zijn zó punctueel, daar hou ik wel van. Voor iedere zitting stond een tijdstip, en eigenlijk zonder publiek in de rechtszaal. Bij ons heb je in één rechtszaal twintig of dertig zaken, en iedereen is er vanaf 9 uur. Bij thuiskomst heb ik mijn leidinggevenden alles verteld over mijn ervaringen in Nederland en de kwaliteit van jullie rechtssysteem. Ons rechtssysteem kan veel leren van het Nederlandse.”