Tekst Vivian Lenos
Foto Marco Slot
Lectoren verbinden de praktijk met de theorie en fungeren als inspiratiebron voor SSR. Zij zijn de vinger aan de pols binnen de Rechtspraak en het OM. Welke ontwikkelingen spelen in de praktijk en hoe kan SSR zorgen voor een passend aanbod? In dit magazine Vivian Lenos, lector bestuursrecht.
In de wetenschapsfilosofie is de rechtswetenschap een vreemde eend in de bijt. Het is geen exacte wetenschap: je kunt recht niet meten. Je kunt hooguit zorgen dat je heel veel geleerd hebt op dit gebied. Vandaar ook wel de benaming rechtsgeleerdheid. Toch kunnen juristen met de wetenschapsfilosofie hun voordeel doen.
Ooit werkte ik als wetenschapper aan de Universiteit Leiden. Dat paste mij goed. Want wat is er leuker dan je te mogen buigen over fundamentele vragen als: wat is wetenschap eigenlijk? Daar is in de loop der eeuwen over nagedacht. Het inzicht dat wetenschappers niet louter rationeel te werk gaan, spreekt mij aan: ook zij hebben emoties en maken deel uit van een sociale groep. Dus hebben psychologische- en sociale processen invloed. De ervaring leert namelijk dat wetenschappers een theorie die ze aanhangen niet makkelijk loslaten, ook al lijkt het bewijs meer de andere kant op te wijzen.
Ik moet daar aan denken de laatste tijd. Want wat geldt voor wetenschappers, lijkt ook te gelden voor rechtsgeleerden én voor de rechtspraak! Alleen op die manier kan ik namelijk iets verklaren wat ik eigenlijk niet begrijp: hoe het kan dat de vier hoogste bestuursrechters in Nederland hun kernopdracht – de bestuursrechter moet de rechtsgronden aanvullen en mag de feiten aanvullen – zo uiteenlopend uitleggen? Moet je streven naar een situatie waarin een burger krijgt waar hij recht op heeft of gaat het om de vraag of wat de overheid besliste door de beugel kan? Deze verschillen in de uitleg van dezelfde Algemene wet bestuursrecht zijn alleen begrijpelijk als je inziet dat ook hier cultuur en sociale processen een rol spelen.
Sinds de toeslagenaffaire staat de toetsing door de bestuursrechter in de belangstelling en de initiatieven volgen elkaar in snel tempo op: reflectie-rapporten, A-G conclusies, (pre-consultatie)wetsvoorstellen, enzovoort. En het toetsingsverbod gaat misschien toch uit de Grondwet. De rechter moet alles evenrediger maken, zegt men. Maar hebben we daarvoor wel nieuwe wetten nodig? Of kunnen we met een andere bril naar het bestaande kijken en volstaan bij nader inzien dan de voorhanden regels?
Met bovenstaande in het achterhoofd én het inzicht dat psychologische en sociale processen ook invloed hebben in het recht, doen we bij team bestuursrecht van SSR ons voordeel. We faciliteren het gesprek van rechtspraakmedewerkers onderling en met docenten van binnen- én buiten de Rechtspraak. Tenslotte is SSR een ontmoetingsplek waar we bij uitstek de gelegenheid hebben om een andere bril op te zetten en om uit onze eigen ‘bubbel’ te komen!
