Tekst Miguette Jadoul en Joost van Elk
Strategische Monitor 2017-2018
Op 13 april presenteren het The Hague Centre for Strategic Studies (HCCS) en onderzoeksinstituut Clingendael hun jaarlijkse Strategische Monitor 2017-2018, dit jaar getiteld ‘Stilte voor de storm?’. De belangrijkste bevinding: de internationale orde lijkt adaptiever en weerbaarder voor spanningen dan vaak wordt aangenomen. Maar is dat goed nieuws, of zitten we in een zogenaamd ‘interregnum’? En wat betekent dat voor Nederland?
De Strategische Monitor bundelt de resultaten van het onderzoek dat Clingendael en HCSS als consortium het afgelopen jaar hebben uitgevoerd in het kader van de strategische onderzoeksagenda ‘PROGRESS’; een gezamenlijk initiatief van de ministeries van Buitenlandse Zaken en Defensie. De analyses en aanbevelingen van de kennisinstellingen vormen een belangrijke voedingsbron voor het Nederlands buitenlands- en veiligheidsbeleid.
Weerbaarheid
HCSS en Clingendael constateren dat de internationale orde ‘adaptiever en weerbaarder’ lijkt voor spanningen dan vaak wordt aangenomen en geven hiervoor een aantal verklaringen: een verbetering van de internationale samenwerking rond gewapende conflicten, een terughoudendere opstelling van de grote machten op militair en economisch gebied in vergelijking met de voorgaande vijf jaar en weinig spill-over van territoriale spanningen op andere beleidsterreinen zoals terrorismebestrijding of mondiaal klimaatbeleid. Een positieve constatering, zou je zeggen.
Interregnum
HCSS en Clingendael stellen echter de vraag of de periode waarin we leven, een periode tussen een oude en nieuwe orde ofwel een 'interregnum', wellicht een stilte voor de storm is. Hoewel weerbaar, staan de internationale en nationale ordes onder druk en bestaan er fundamentele meningsverschillen over hoe deze te hervormen. Bovendien is er geen overkoepelend paradigma om inhoudelijke geschillen te beslechten.
Steeds meer onderwerpen dreigen te securitiseren
Nederlandse aanpak
Over de vraag hoe Nederland zich in deze internationale tendens moet bewegen, doen HCSS en Clingendael een aantal aanbevelingen. Zij stellen dat het Nederlands buitenlandbeleid is gediend bij een helder en eenduidig strategisch kader, dat op een geïntegreerde manier internationale vraagstukken aanpakt. In een wereld van veranderende mondiale machtsverhoudingen is het Nederlands buitenlandbeleid gebaat bij een interdisciplinaire aanpak, waarbij over de grenzen van specifieke problemen heen wordt gekeken. Bovendien moet rekening worden gehouden met het feit dat percepties van veiligheid aan verandering onderhevig zijn: steeds meer onderwerpen dreigen te 'securitiseren'. Wat voorheen bijvoorbeeld werd gezien als een klimaat-, migratie- of technologieprobleem, wordt in de toekomst meer gezien als een veiligheidsprobleem of andersom.
Strategische aanbevelingen in de GBVS
De Geïntegreerde Buitenland- en Veiligheidsstrategie (GBVS), die op 19 maart door minister Blok aan de Tweede Kamer werd verzonden, weerspiegelt deze aanbevelingen. De GBVS biedt het strategische kader voor een geïntegreerde buitenland- en veiligheidsinzet, wat Nederland in staat stelt zich effectief te blijven positioneren in een fluctuerend internationaal krachtenveld en te blijven bouwen aan constructieve relaties. Het dient tevens als kompas om adaptief en weerbaar te reageren, mocht zich een storm op het gebied van internationale veiligheid aandienen. De tijd zal leren of deze aanpak dan stormbestendig genoeg is.
Ben je benieuwd naar de samenwerking tussen de ministeries, Clingendael en HCSS, en wil je er bij zijn wanneer secretaris-generaal Joke Brandt de nieuwe Strategische Monitor in ontvangst neemt? Meld je dan nú nog snel aan voor aanstaande vrijdag.
