Tekst Tom Coppen
Hoe kan een verdrag van anderhalf A4-tje een van de belangrijkste pijlers vormen van het complete naoorlogse internationale veiligheidssysteem? Het non-proliferatieverdrag (NPV) is, met 11 korte bepalingen, uitgegroeid tot een internationaal juridisch systeem dat 191 landen aan zich bindt. Het heeft de verspreiding van kernwapens naar tientallen landen ter wereld voorkomen én verplicht alle permanente leden van de Veiligheidsraad toe te werken naar een kernwapenvrije wereld.
NPV Toetsingscyclus
De toetsingscyclus van het NPV levert hierbij een grote bijdrage. De lidstaten van het NPV komen elke vijf jaar bij elkaar om over de staat van de implementatie van het verdrag te discussiëren en om afspraken te maken over hoe de ultieme doelstelling van het NPV – een wereld zonder kernwapens – bereikt kan worden.
Voorbereiding op de NPV Toetsingsconferentie 2020
In 2020 is er een grote gelegenheid om een stap voorwaarts te zetten. Maar om overeenstemming te vinden tussen bijna tweehonderd landen – die onderling ook nog eens zeer verschillend over nucleaire wapens denken – is een hele klus. Daarom vinden er al sinds vorig jaar voorbereidende diplomatieke bijeenkomsten, zogeheten “PrepComs”, plaats. Nederland zat de PrepCom voor in 2017; dit jaar was Polen aan de beurt. Zij worden daarbij ondersteund door Nederlandse diplomaten.
Samenwerken in spannende tijden
Tijdens de twee weken durende conferentie in Genève werd duidelijk zichtbaar hoe internationale spanningen het werk van de veiligheidsdiplomaat uitdagen. Zaken als Noord-Korea, het Iraanse nucleaire programma, de nieuwe veiligheidsstrategie van de VS en Rusland, het Midden-Oosten, de inzet van chemische wapens in Syrië en in het Verenigd Koninkrijk leidden tot felle discussies tussen de betrokken partijen. Maar toch lukte het om onder deze moeilijke omstandigheden te zoeken naar wat de NPV-landen bindt. Er werden goede nieuwe initiatieven geïdentificeerd die het NPV kunnen ondersteunen en versterken.
Uitkomsten voor de toekomst
Concrete afspraken zijn nog niet gemaakt, maar de ideeën die tijdens deze conferentie zijn besproken zullen de komende twee jaar wel bijdragen aan het ontwapeningsproces, het slagen van de toetsingsconferentie in 2020 en, uiteindelijk, het bereiken van een wereld zonder kernwapens.
Hoe zet de Nederlandse delegatie zich in tijdens zo’n conferentie? Dat zie je hier.
