Tekst Amerens Jongsma
Cyberrisico’s in de Europese achtertuin: naar een cyberstrategie voor de Westelijke Balkan
Nederland bevindt zich door zijn actieve rol in de voorhoede van internationale discussies op het cyberbeleid. Deze positie doet recht aan het belang dat Nederland hecht aan dit domein. De digitale dreiging is continu in ontwikkeling.
“De Covid-19 crisis heeft onze afhankelijkheid van digitale processen vergroot. Voor statelijke actoren is het digitale domein het speelveld van de geopolitieke krachtenstrijd en digitalisering speelt hierin een steeds belangrijkere rol. Om een actieve rol in de voorhoede van de internationale discussies op het cyberbeleid te blijven spelen, is effectieve regionale inzet nodig”, aldus Petra Nijenhuis-Timmers, coördinator partnerschappen Task Force Cyber.
Leestijd: 4 minuten
Global Cyber Policy Dialogues
Een belangrijk initiatief voor regionale samenwerking is het Global Cyber Policy Dialogues programma. Het Ministerie van Buitenlandse Zaken werkt hierin samen met de Observer Research Foundation America. BZ heeft dit initiatief genomen omdat het van groot belang is om meer partijen te betrekken bij de discussies rondom internationaal cyberbeleid. Het doel is om met dit programma een omgeving te creëren waarin afstand kan worden genomen van het huidige kader waarin internationale cyberbeleidsdiscussies worden gevoerd. Deze discussies zijn nu gebaseerd op een ideologisch debat tussen tegengestelde partijen. De discussie zou zich moeten ontwikkelen in de richting van een multi-stakeholder discussie door alle regio’s wereldwijd, de private sector, de wetenschap en het maatschappelijk middenveld te betrekken.
Dit programma biedt een ruimte voor multilaterale gesprekken die parallel lopen met de gesprekken die plaatsvinden bij de VN. Het is de bedoeling dat de discussies concreet en specifiek zijn en input kunnen leveren die constructief kunnen worden gebruikt in bestaande internationale fora. De uitwisseling van standpunten, best practices en input van meerdere belanghebbenden, moet uiteindelijk helpen om capaciteit op te bouwen. Hiermee kunnen onder meer nationale cybersecurity strategieën worden gecreëerd die de regionale en internationale dimensies erkennen en bijdragen aan een open, vrij en veilig digitaal domein. Na de regionale virtuele cyber-dialogen met Zuidoost-Azië en Zuidelijk Afrika, vond op 15 april jl. de virtuele cyber-dialoog met en over de Westelijke Balkan plaats.
Cyber Security in de Europese achtertuin: Westelijke Balkan
Nederland was samen met het ministerie van Defensie van Noord-Macedonië co-host van de brede cyber-dialoog met en over de Westelijke Balkan. De volgende thema’s stonden centraal: vrede en veiligheid, cyberveiligheid en cybercriminaliteit en het verspreiden van desinformatie en hybride dreigingen. De virtuele dialoog, onderdeel van Global Cyber Policy Dialogues, werd geopend door Radmila Shekerinska, minister van Defensie van Noord-Macedonië en door Speciaal gezant Cyber en Veiligheid Nathalie Jaarsma. De bijna tachtig (virtueel) aanwezigen – vertegenwoordigers van overheden, de private sector, NGO’s en de academische wereld – vormden een diverse groep uit de regio en bespraken een scala aan onderwerpen en voerden een succesvolle dialoog met concrete resultaten. Zo’n dialoog blijkt optimaal voor informatie-uitwisseling omtrent cyberrisico’s, bestaande initiatieven en openingen voor verder engagement in de regio.
Noord-Macedonië, Montenegro en Bosnië hebben te maken gehad met cyberaanvallen tijdens verkiezingen. Deze aanvallen lieten zien dat hun democratische instituties kwetsbaar zijn. In Albanië lekte een grote database met kiezersgegevens uit. Daarnaast wordt in Servië een belangrijk deel van het netwerk van bewakingscamera’s geleverd door Chinese partijen, wat ook voor de nodige risico’s kan zorgen. Alle landen in de regio hebben te maken met desinformatiecampagnes, vooral online. Naast een enorme stroom aan desinformatie voor binnenlandse politieke doeleinden, worden sociale media ook gebruikt om het EU-toetredingsproces te ondermijnen. Omdat vanwege toenemende interconnectiviteit en ondermijning van EU- en NAVO-toetredingstrajecten deze risico’s effect hebben op de hele EU, heeft Nederland extra belang bij het hoger op de kaart zetten van cyber en samenwerking om oplossingen te vinden tegen cyber dreigingen.
“De Nederlandse expertise op het terrein van cyber maakt dat landen op de Westelijke Balkan geïnteresseerd zijn om van ons over deze materie te horen. Deze cyber-dialoog is een mooi voorbeeld hoe Nederland een constructieve bijdrage levert aan het verbeteren van cyberveiligheid in de regio”, aldus Jurriaan Middelhoff, regionaal coördinator voor stabiliteit op de Westelijke Balkan.
Hoe nu verder?
De pandemie heeft het belang van cyber en cyberveiligheid nog verder benadrukt aangezien er in de regio ook een groeiend overheidswantrouwen heerst en desinformatie dat mogelijk verder stimuleert. Het antwoord op desinformatie is niet alleen technisch, maar vraagt ook om forse investeringen in het versterken van strategische communicatie, democratische instituten en samenwerken in interdisciplinaire netwerken.
Op nationaal niveau is het van belang dat landen werk maken van hun nationale cyberstrategie en effectieve computer emergency response teams (CERTs) opzetten. Het creëren van meer bewustzijn bij burgers over de potentiële gevaren van cybercrime en desinformatie zijn al een grote stap in het vergroten van de weerbaarheid tegen dit soort dreigingen. Ook moet er door middel van werving en training geïnvesteerd worden in menselijk kapitaal op dit terrein.
Een regionale aanpak van cyber werkt het beste voor de Westelijke Balkan, zo luidde een van de conclusies tijdens de cyber-dialoog. Er zijn op dit moment naast Nederland slechts enkele partijen, zoals de VS, het VK, de EU en de OVSE, actief op dit vlak in de regio. Het Global Forum on Cyber Expertise (GFCE) bood aan om met deze partijen om de tafel te zitten om tot een betere coördinatie te komen. Verder worden landen in de regio gestimuleerd om lid te worden van het GFCE. Binnen een jaar moet er een vervolg komen op de cyber-dialoog, in de vorm van een (hopelijk) fysieke conferentie in de regio.
Een uitgebreid verslag van de cyber-dialoog en overzicht van cyberdreigingen in de Westelijke Balkan is hier beschikbaar.
