Tekst Gerben Hazebroek & Max van Rij
Veiligheid wordt hier gezien in de context van drone security: het tegengaan van dreigingen en risico’s veroorzaakt door opzettelijk handelen. Dit bij Buitenlandse Zaken opkomende beleidsterrein is een aanvulling op de reeds bestaande inzet op drone safety: het verminderen van gevaren veroorzaakt door niet-opzettelijk handelen, bijvoorbeeld op het gebied van luchtwaardigheid en vliegveiligheid.
Leestijd: 3 minuten
Unmanned Aerial Vehicles
Onbemande vliegtuigen (unmanned aerial vehicles, UAV’s) zijn inmiddels niet meer weg te denken uit onze moderne samenleving. Deze toestellen worden tegenwoordig voor een breed scala aan toepassingen ingezet, variërend van lichtgewicht mini-UAV’s (drones) voor recreatief civiel en commercieel gebruik tot aan zware geavanceerde bewapende systemen voor defensieve en offensieve doeleinden. Deze verscheidenheid is ook terug te zien in het grote aantal typen onbemande vliegtuigen dat inmiddels is ontwikkeld. De groep gebruikers is groot; ook de Nederlandse overheid behoort daartoe.
De risico's
De keerzijde van deze ontwikkelingen is dat UAV’s nieuwe risico’s met zich meebrengen. UAV’s komen dan ook terug in verschillende beleidsterreinen binnen de overheid, waaronder het buitenlands- en veiligheidsbeleid.
Belangrijke vraagstukken zijn bijvoorbeeld de rol van UAV’s in conflicten, de relatie tussen UAV’s en geopolitiek en de proliferatie van UAV-technologie. Immers, UAV’s vergroten de slagkracht van zowel staten als niet-statelijke groeperingen en worden in toenemende mate gebruikt in conflicten zoals Libië, Syrië en Nagorno-Karabach. UAV’s worden ook steeds vaker ingezet tegen industriële doelen zoals vliegvelden en olie-installaties en zijn daarmee een bepalende factor in de rivaliteit tussen staten in de Golfregio. De inzet en levering van UAV’s heeft dan ook invloed op de machtsbalans in regio’s en draagt bij aan instabiliteit en onveiligheid aan de buitengrenzen van de EU en NAVO. Daarnaast vergroot China de invloed op en van strategische partners en de conflicten waarbij zij zijn betrokken door verkoop van geavanceerde UAV’s, zonder zich daarbij gebonden te voelen aan internationale afspraken. En nog altijd wordt geprobeerd sancties te omzeilen door heimelijke verwerving van onderdelen voor UAV’s.
Hoe te reguleren?
Er is dan ook veel maatschappelijke discussie en een politieke wens om inzet en verspreiding van UAV’s beter te controleren. Over de mate waarin en manier waarop overheden deze zouden moeten reguleren, wordt internationaal gesproken. Nederland speelt hierin al langere tijd een actieve rol. Naast het voeren van een zorgvuldig exportcontrolebeleid is BZ bijvoorbeeld betrokken bij het opstellen van internationale standaarden voor uitvoer en gebruik van bewapende UAV’s en het stimuleren van best practices om te voorkomen dat terroristen kunnen beschikken over drones. In aanvulling hierop werkt BZ momenteel aan een bredere beleidsvisie op dit thema om de Nederlandse inzet te intensiveren en daarmee de opmars van UAV’s in goede banen te blijven leiden.
