Tekst Gerben Hazebroek
Foto Gerben Hazebroek
Twee kruisraketten, afgevuurd vanaf een civiel containerschip in een druk bevaren scheepvaartroute in de Middellandse Zee, richten grote schade aan op het NAVO-hoofdkwartier in Napels. Hoe reageer je hierop? En met welke diplomatieke en militaire middelen kun je zo’n situatie voorkomen?
Leestijd: 2 minuten
Dit scenario was onderdeel van Nimble Titan 20, een experimentele campagne die op 10 en 11 november 2021 werd afgesloten met een senior leader event (SLE) in het Marine Etablissement Amsterdam. Onder de deelnemers was ook een Nederlandse delegatie van Defensie en DVB.
Nimble Titan is een tweejaarlijkse simulatieoefening opgezet door USSTRATCOM, waaraan inmiddels 24 landen en drie internationale militaire organisaties meedoen. Doel is het uittesten van nieuwe concepten voor lucht- en raketverdediging via een toekomstig maar realistisch scenario. Nederland draait hierin volop mee; de prominente rol die Nederland hierin binnen NAVO speelt was ook in Amsterdam te zien: de Defensiestaf was medeverantwoordelijk voor de organisatie van dit grootse evenement.
Als hoogste vertegenwoordiger van Defensie gaf de Plaatsvervangend Commandant der Strijdkrachten een keynote speech. Hij benadrukte het belang van samenwerking, niet alleen op internationaal vlak maar ook tussen diplomaten en militairen: “Integrated air & missile defence (IAMD) is een complex domein. Dit noodzaakt onderling vertrouwen tussen partnerlanden”, aldus viceadmiraal Boots.
In het SLE konden senior leaders - ruim 50 opperofficieren en civiele beleidsmakers - hun visie geven op ontwikkelingen rondom IAMD en de manier waarop deze de volgende campagne verder vormgeven. Voorbeelden zijn de opkomst van kleine onbemande vliegtuigen (‘drones’) en nieuwe typen hypersone raketten. Het belang van IAMD neemt daardoor weer toe, al is het animo daarvoor lang niet overal even groot. Waar de raketdreiging in Japan haast dagelijkse kost is, is de aandacht hiervoor in Nederland verdwenen. Dit terwijl begin jaren ’80 de kruisraketten - als Westers antwoord op de raketdreiging van die tijd - de grootste demonstratie ooit in ons land op de been bracht, zo benadrukte DG Politieke Zaken Thijs van der Plas. De politieke benadering van het onderwerp IAMD verschilt hierdoor ook per land.
Nieuwe technologieën beïnvloeden niet alleen de dreiging. Opkomende operationele terreinen als cyber en de ruimte zijn inmiddels onlosmakelijk verbonden met IAMD. Niet toevallig sprak generaal Dickinson, de hoogste commandant van USSPACECOM, persoonlijk de deelnemers aan het SLE toe.
Nederland neemt actief deel aan de nieuwe campagne die in januari 2022 van start gaat. Dit biedt BZ concrete mogelijkheden om de nieuwe beleidsinzet op het gebied van IAMD, maar ook onbemande vliegtuigen en ruimteveiligheid in de praktijk te gaan brengen.
Integrated air & missile defence (IAMD) staat hoog op de politieke en militair-operationele agenda’s vanwege de toenemende lucht- en raketdreiging: potentiële tegenstanders investeren volop in geavanceerde raketsystemen en onbemande vliegtuigen. De snelheid, precisie en wendbaarheid van deze wapens zorgt ervoor dat waarschuwings- en reactietijden afnemen en het bereik en onvoorspelbaarheid over de lading (conventioneel dan wel nucleair) toenemen. Dit maakt de verdediging hiertegen steeds gecompliceerder. BZ is hierbij betrokken vanuit de bestaande beleidsverantwoordelijkheden op non-proliferatie, wapenbeheersing en ontwapening en op afschrikking. Dit zijn tevens de eerste twee van in totaal vijf zuilen binnen het model dat NAVO hanteert voor IAMD, naast offensieve operaties en actieve/passieve lucht- en raketverdediging.
