Tekst Rosa de Koning
De spanningen tussen Armenië en Azerbeidzjan zijn al tijden hoog en escaleerden in september 2022 wederom. Een van de gevolgen van de Russische invasie in Oekraïne is een verandering in de geopolitieke situatie in de Zuidelijke Kaukasus. Armenië, vroeger een trouwe partner van Rusland, zoekt tegenwoordig actief toenadering tot partners zoals de Europese Unie (EU). De EU heeft in het kader van een breder vredesproces, en op uitnodiging van Armenië, op 20 februari 2023 de EU mission in Armenia (EUMA) gelanceerd. Daarom sprak de Veiligheidsdiplomaat met de Nederlandse ambassadeur in Armenië, Nico Schermers, en met civiel expert Meindert Broers (Nationale Politie/Team Internationale Politie Uitzendingen).
Wat is het Nederlandse belang in de regio?
“Hoewel Armenië een klein land is, zijn de ontwikkelingen van groot belang voor Nederland,” vertelt Nico. “De Armeense burgers hebben voor een traject van forse hervormingen gekozen, waaronder het tegengaan van corruptie, opbouw van een democratische rechtsstaat en waarborging van mensenrechten.”.
“Armenië keert zich steeds meer af van Rusland. Met name sinds de geweldsoplaaiing in september 2022 en de Russische onwil of onmacht om het land te hulp te schieten conform afspraken in CSTO-verband (Collective Security Treaty Organization). Voor Nederland en de EU is het steunen van Armenië in zijn strijd om politieke en economische onafhankelijkheid van Rusland een geopolitiek belang geworden Meer stabiliteit in de landen rondom Europa betekent namelijk ook meer stabiliteit in Europa”
Waarom komt er een civiele EU-missie in Armenië?
Nico: “Gezien de blijvende spanningen tussen Armenië en Azerbeidzjan en het risico op escalatie, heeft de EU besloten, op uitnodiging van de Armeense overheid, een civiele monitoringsmissie in te stellen in Armenië. Hoewel de missie niet de expliciete instemming heeft van Azerbeidzjan, is de EU van mening dat de missie toch een stabiliserend effect zal hebben op het conflict. Een veilige en stabiele Kaukasus is een direct EU- en Nederlands belang, net als het functioneren van democratie en rechtsstaat. Sinds de oorlog in Oekraïne is de druk op de jonge Armeense democratie fors toegenomen. De verwachting is dat de EU-missie een ondersteunend effect zal hebben.”
Wat zijn de verwachtingen van deze missie?
“Door de aanwezigheid van de monitors van EUMA is het gevoel van veiligheid in Armenië fors versterkt en kijken Armeense burgers met een groter vertrouwen naar de EU,” zegt Nico. “De EU speelt ook een rol in het faciliteren van de onderhandelingen over het afbakenen van de grenzen, aangezien deze nog niet formeel zijn vastgelegd. Daarnaast neemt de voorzitter van de Europese Raad, Charles Michel, een belangrijke rol in door het samenbrengen van de leiders van beide landen voor vredesonderhandelingen. Het zal uiteindelijk aan de partijen Armenië en Azerbeidzjan zelf zijn om tot een duurzaam vredesakkoord te komen.”
Wat zijn je ervaringen als civiel expert?
Meindert: “Voordat ik aan de slag ging in Armenië, was ik als civiel expert in de rol van monitor werkzaam bij de European Union Monitoring Mission (EUMM) Georgië. EUMM bestaat al sinds 2008 en Meinderts voornaamste taak was om te patrouilleren bij de Administrative Boundary Line (ABL), om vervolgens de bevindingen met de EU te delen.
“Een zaak die mij persoonlijk opviel was het verschil tussen de verstedelijkte gebieden en de dorpskernen vlakbij de ABL. Waar verstedelijkte gebieden westers aanvoelden en niet opkeken van de aanwezigheid van de EUMM, werd je in de dorpskernen, waar de tijd leek te hebben stilgestaan, warm verwelkomd,” zegt Meindert.
Over zijn collega’s voegt Meindert toe: “humor en samenwerking zijn grote gemene delers. Het werken in een buitenlandse missie heeft absoluut een blijvende impact op je wereldvisie en leert je denken vanuit samenwerkingsverbanden met andere landen.”
Waarom ben je aan de slag gegaan in Armenië?
De voornaamste reden om deel te nemen aan de missie in Armenië was dat de missie nog vanuit het niets opgebouwd moest worden, in een land waar conflict gaande is. Daarnaast sprak het geopolitieke aspect Meindert aan: “hoe mooi is het dan dat je ook hier op uitnodiging een bijdrage mag leveren aan het bevorderen van stabiliteit binnen een conflict.”
Inmiddels is de missie een feit en verwacht Meindert “dat deze missie blijvend kan bijdragen aan het verkrijgen van rust in de regio en de onderhandelingen tussen de betrokken partijen.”
Hoe verhouden je ervaringen bij de politie zich tot je uitzendingen als civiel expert?
Meindert: “Als politieambtenaar leer je om zowel zelfstandig als samenwerkend te handelen. Daarnaast zijn politiemensen sterk in het leggen van contacten met de burgers om hen heen, houden ze de veiligheid in de gaten en weten ze hoe het is om in een hiërarchische werkomgeving te werken. Deze kwaliteiten en ervaringen passen goed binnen de wereld van internationale missies.”
Minder aanwezig in de werkzaamheden als politieambtenaar is de competentie politieke sensitiviteit: “een tijdens de missie belangrijk onderdeel, omdat jouw aanwezigheid en activiteiten een directe invloed kunnen hebben op het politieke speelveld,” sluit Meindert af.
