‘Landmijnen zijn potentiële sluipmoordenaars’

4 april is International Day for Mine Awareness and Assistance in Mine Action. Waarom is deze dag belangrijk?

‘Op 4 april is er wereldwijd aandacht voor het voortdurende probleem van landmijnen. Op dit moment hebben ongeveer 65 landen ter wereld te maken met problemen op het gebied van landmijnen en dit aantal neemt niet af. Door de oorlog in Oekraïne en de vele landmijnen en onontplofte explosieven die daar liggen, is actie dit jaar bovendien extra urgent.

Ontmijning kan niet wachten, want hoe langer we wachten, hoe meer slachtoffers er wereldwijd vallen. Landmijnen zijn potentiële sluipmoordenaars, waarvan vooral gewone burgers het slachtoffer worden. De cijfers zijn schokkend: dagelijks maken landmijnen wereldwijd 10 tot 15 slachtoffers, waarvan meer dan de helft kinderen.’

Eind maart maakte Nederland bekend 10 miljoen euro extra voor ontmijning in Oekraïne bij te dragen. Hoe is de situatie daar?

‘Oekraïne is nu met afstand het zwaarst met mijnen bezaaide land ter wereld. Het land ligt vooral vol met explosieven die niet zijn ontploft, zogenaamde “blindgangers”. Er liggen veel explosieven in landbouwakkers en hoe dichter je bij de frontlinie komt, hoe erger het land bezaaid is met explosieven. Afgelopen winter was het ook nauwelijks mogelijk om mijnen te ruimen, omdat deze niet te zien waren onder de laag sneeuw. Nu de lente is begonnen kan het opruimen weer op gang komen.’

Lees hier hoe HALO Trust mijnenvelden in kaart brengt in Oekraïne.

Ook in Afghanistan veranderde de situatie het afgelopen jaar.

‘Vlak voor de kerst kondigde de Taliban aan dat vrouwen in Afghanistan niet meer voor ngo’s en internationale organisaties mochten werken. Dit raakt ook ontmijningsorganisaties, doordat ze in grote delen van het land geen vrouwelijk personeel kunnen inzetten. In enkele provincies mag het nog wel en kunnen vrouwen momenteel sporadisch nog voorlichting geven over de gevaren en risico’s van landmijnen aan vrouwen en meisjes. Maar het werk ligt grotendeels stil en de vooruitzichten zijn niet optimistisch.’

Waarom is het juist zo belangrijk dat het mijnenruimen doorgaat?

‘Het is lastig om voor te stellen dat je niet veilig naar de markt, je werk, of zelfs niet naar huis kan, door het gevaar van mijnen en explosieven. Mensen voelen zich onveilig in hun eigen leefomgeving en dat heeft ook grote psychosociale impact. Ontmijning is dan ook een belangrijke voorwaarde om een samenleving na een conflict of oorlog weer op te bouwen. Door te zorgen dat mensen weer veilig naar huis kunnen terugkeren, hun akkers weer kunnen gebruiken voor landbouw en kinderen weer veilig naar school kunnen.’

Hoe zet Nederland zich in voor ontmijning?

‘Nederland is de zesde of zevende grootste donor ter wereld in ontmijning. Jaarlijks besteden we ongeveer 15 miljoen euro aan ontmijning en daar komt dus net als vorig jaar 10 miljoen euro bij voor Oekraïne. We steunen projecten van gespecialiseerde lokale ngo’s en internationale organisaties, zoals HALO Trust, MAG, HI en DRC. Nederland financiert onder andere programma’s in Irak, Afghanistan, Libanon, Libië, Zuid-Soedan, Somalië, Laos en Oekraïne.

We steunen niet alleen programma’s die zich richten op het ruimen van explosieve oorlogsresten, maar ook op slachtofferhulp, bijvoorbeeld door protheses en psychosociale hulp (MHPSS) te bieden. Ook voorlichting over de gevaren van mijnen is een groot onderdeel van onze inzet. Het is belangrijk dat mensen zich bewust zijn van de aanwezigheid van mijnen en weten hoe ze mijnen kunnen herkennen.’

Lees hier meer over het werk van de organisaties die het ministerie van Buitenlandse Zaken steunt.

Nederland steunt ook innovatie in de ontmijningssector, zodat mijnen in de toekomst sneller kunnen worden geruimd. Heb je voorbeelden van dit soort innovaties?

‘Met steun van Nederland heeft de internationale hulporganisatie HI (Humanity & Inclusion) bijvoorbeeld een test gedaan met drones in Libanon. De drones zijn uitgerust met een infraroodcamera, waarmee mijnen succesvol kunnen worden opgespoord. Deze techniek wordt nu ook in Oekraïne gebruikt. De informatie die de drones verzamelen, deelt HI vervolgens ook met andere ontmijningsorganisaties en de Oekraïense overheid, om het proces van ontmijning te versnellen.

Een ander voorbeeld is een nieuwe activiteit van HI waarbij honden worden ingezet om landmijnen op te sporen in Senegal. De honden zijn getraind om mijnen te ruiken en lopen in rechte lijnen over een stuk land. Aan de hand van de verzamelde GPS-data wordt een digitale kaart getekend die laat zien waar de mijnen mogelijk liggen. Met behulp van de honden kan er per dag 1500m² land worden onderzocht. Ter vergelijking: een mens kan met een metaaldetector zo’n 40m² per dag onderzoeken. Dat is enorme winst!’