"Het spel is veranderd"

Ben Geurts: nieuwe directeur van de nieuwe directie ASA

Lange lijnen

IenW wil interdepartementaal agenderend zijn en een gewaardeerde en stevige gesprekspartner in beleidsvraagstukken. Maar zijn we dat dan nog onvoldoende?

Ben Geurts: “IenW is als departement heel goed in voorspelbare trajecten. Aanleg en onderhoud van infrastructuur zit in ons DNA, en daardoor denken wij in hele lange lijnen: de aanleg van een weg kost acht jaar, de aanleg van spoor 15 jaar. Maar het spel is veranderd. Er zijn veel meer claims op de ruimtelijke omgeving dan voorheen en van verschillende departementen tegelijk. Dus we zijn minder zelf in de lead. En het gaat meer om korte termijn-beslissingen.”

“De instelling van het Groeifonds bijvoorbeeld: daar moesten heel snel projecten voor worden aangeleverd. Of neem de oplossing van de stikstof-problematiek. Ik zie dat LNV al twee jaar bezig is om er tempo in te krijgen. Ook wij vinden het heel erg ingewikkeld. En tot op heden boeken we – rijksbreed, dus ook IenW - te weinig voortgang. Terwijl het grote consequenties heeft voor bijvoorbeeld de snelwegprojecten ViA15, en de verbreding van de A27 bij Utrecht.”

Als je kijkt naar het Groeifonds, de projecten die in de eerste ronde werden ingediend op ons beleidsterrein, daarvan werd een flink aantal afgewezen. Over het doortrekken van de metro in Amsterdam bijvoorbeeld werd gezegd: het is een prima project, maar het past niet binnen de doelstellingen van het fonds, dus dat moet je op een andere manier financieren. Hadden we dat voor kunnen zijn?

Ben: “Ja, een voorwaarde is dat het moet bijdragen aan de groei van het BBP. Als het project dat je indient daar niet helemaal aan voldoet, dan kun je natuurlijk met het bestuur van het fonds bellen. Maar je moet je ook afvragen waarom het project niet werd goedgekeurd.
De beoordelingscommissie concludeerde dat het sluiten van de centrumring van de Amsterdamse metro niet bijdraagt aan het vergroten van het BBP. Dit was wel het criterium waaraan de commissie moest toetsen. IenW was verbaasd over dat oordeel. Maar hadden we dat niet eerder kunnen voorzien? Hadden we niet veel eerder contact moeten zoeken met de beoordelingscommissie?”

Verbinding met buiten

Voor IenW is het belangrijk dat we buiten naar binnen halen. ASA gaat een belangrijke rol spelen om de verbinding te maken tussen samenleving en beleid. Zitten we nog te veel in de Haagse bubbel?

Ben denkt even na en komt dan met een voorbeeld: “Wat ik zelf opmerkelijk vind, is het waterbeleid. Het is heel goed doordacht beleid met het Deltaprogramma; we hebben het al uitgelijnd tot 2050. De discussie is nu: moet er niet een tandje bij gezien de droogte en de hogere piekafvoer? Wat mij opvalt vanuit mijn vorige rol bij AZ: daar merkten we erg weinig van die discussie. Ik denk dat dat samenhangt met het technisch complexe systeem dat erachter zit, waar ingewijden het met elkaar over hebben. Maar de buitenwacht heeft er geen idee van wat er allemaal speelt, totdat het hen direct raakt. Bijvoorbeeld als een dijk verhoogd moet worden en daarmee jouw uitzicht blokkeert. We moeten mensen meenemen in de afwegingen en niet pas als de uitvoering start. Het voorkomt niet dat er weerstand is, maar wel dat je erdoor verrast wordt."

“Hetzelfde zie je bij EZK waarbij het klimaatbeleid zich vooral vertaalt in de energietransitie. En dus in energie-infrastructuur. Ook dat zijn heel technische discussies waar de buitenwereld weinig van merkt. Als het goed gaat heeft niemand het erover. Totdat het een keer fout gaat.”

Hoe ga je dat veranderen?

“Dat gaat ASA niet veranderen. ASA kan daarin wel een bijdrage leveren. Door strategische debatten te voeren en partijen meenemen in: hoe kunnen we het vraagstuk goed neerzetten?
Dat is niet alleen voor ASA trouwens, daar ligt ook een rol voor de Directie Participatie en voor de Directie Communicatie.”